مدتی است که چند نهاد متولی نظارت بر فرآوردههای گوشتی در کشور برسد استفاده از خمیر مرغ در محصولاتی مانند سوسیس، کالباس و ناگت مرغ هماورد هم شدهاند و همین ناهماهنگی باعث شده که ملاک سلامت فرآوردههای گوشتی قیمت آنها باشد.
سیاستهای کلی سلامت که توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده بر امنیت غذایی تاکید دارد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در دولت یازدهم به یکی از فعالترین وزارتخانهها تبدیل شده و تمامی مسوولان رده بالای کشور و حتی مراجع تقلید از عملکرد وزیر تقدیر کردهاند، مصرف این خوراک را برای انسان ناسالم اعلام کرده اما وزارت جهاد کشاورزی که متولی اصلی تولید دام و طیور در کشور است نظر دیگری دارد.
گزارش میدانی «تعادل» درباره بازار فروش محصولات سوسیس و کالباس نشان میدهد که بسیاری از مارکهای ناشناس یا حتی تقلبی هستند و معیار شناسایی آنها قیمتهای بسیار کمتر نسبت به محصولاتی با برندهای معروف است که از آن جمله میتوان به قیمت انواع سوسیسها که شامل هاتداگ، آلمانی، کوکتل و بلغاری است در بازار بنکداران مولوی بین سه هزار و 500 تومان تا 6 هزار و
600 تومان در هرکیلو اشاره کرد. در ادامه این فهرست انواع کالباس و ژامبون نیز که شامل خشک، مکزیکی، پپرونی، مخصوص پیتزا، مرغ، مخصوص، گوشت، قارچ و مرغ و بیکن با درصدهای مختلف
70 تا 90درصد خالصی قرار دارد که از 5 هزار و
650 تا 17هزارتومان در هر کیلو بهفروش میرسد. البته انواع ناگت، شنسل و فیله مرغ در بستههای 280گرمی، 320 گرمی، نیمکیلویی و
700 گرمی، فله حدود 4هزار و 300 تا 14هزارتومان نیز در بازار برای فروش وجود دارد. اما در بازار محصولاتی با برندهای معروف نیز وجود دارد که قیمت این محصولات با مارکهای غیرمعروف
3 تا 4هزارتومان در هر کیلو متفاوت است.
رویارویی نهادهای سیاستگذار بهداشتی با وزارت کشاورزی
«محمود حجتی» وزیر جهاد کشاورزی در صبحانه کاری 11آبان با فعالان بخش کشاورزی در اتاق بازرگانی ایران درباره خمیر مرغ گفت که ممکن است برخی در مورد این موضوع سلیقهیی صحبت کنند اما خمیرمرغ از نظر ما یک محصول است بهویژه آنکه با بحث بستهبندی شدن محصولات، تولید خمیرمرغ افزایشیافته و نظر دامپزشکی که مورد تایید وزیر بهداشت نیز است ملاک نظر ماست و امیدواریم بدون حرف، کار را پیش ببریم و خمیر مرغ را بهعنوان محصول بشناسیم.
اما پس از یک ماه از اظهارنظر حجتی «هدایت حسینی» مدیرکل فرآوردههای غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو که به نمایندگی از وزارت بهداشت در برنامهیی تلویزیونی حضور داشت در پاسخ به سخنان نماینده سازمان دامپزشکی که سعی در توجیه استفاده از خمیرمرغ میکرد با قاطعیت، تخلفات گسترده بالای 80 درصد استفادهکنندگان از خمیرمرغ را دلیل اعلام ممنوعیت مصرف توسط سازمان غذا و دارو دانست و در پاسخ به کسانی که نگران اشتغالزایی در این صنعت بودند به مزاح گفت: باتوجه به بازارخوبی که در برخی کشورهای همسایه وجود دارد میتوان تمام این تولیدات را به آنجا صادر کرد تا دیگر نگرانی در این زمینه وجود نداشته باشد.
حسینی با بیان اینکه با اشاره به جلساتی که با رییس دامپزشکی داشته، گفت که در این جلسه مقرر شد با افزایش نظارتها برنامههایی تدارک دیده شود تا دیگر در هیچ فروشگاه عرضه پروتیین و قصابیها شاهد قطعهبندی و پاک کردن مرغ نباشیم که با این کار بسیاری از مشکلات مطروحه خاتمه خواهد یافت.
اما « نیره پیروزبخت» رییس سازمان استاندارد ایران با بیان اینکه اگر روشهای تولید خمیرمرغ اصلاح شود امکان استفاده آن در فرآوردههای گوشتی خواهد بود، تاکید کرد که استفاده از خمیرمرغ با ماهیت کنونی ممنوع است زیرا این محصول ویژگیهای خاصی دارد که اگر تغییری نکند، استفاده از آن در فرآوردههای گوشتی مجاز نیست.
وی میافزاید: اگر وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی و استاندارد به تفاهمی برسند که روشهای تولید خمیرمرغ اصلاح شود، امکان ساماندهی در استفاده از فرآوردههای گوشتی وجود خواهد داشت اما اکنون خمیرمرغ با ماهیت کنونی که سازمان ملی استاندارد آن را شناسایی کرده مجاز به استفاده در فرآوردههای گوشتی نیست.
بیماری در کمین نوجوانان
اما «رسول خضری» عضو هیات رییسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی آمار جالبی از جامعه و مصرف آن به «تعادل» ارایه کرد. وی میگوید: برندهای معروف و شرکتهای بزرگ سوسیس و کالباس از قدیمالایام از گوشت قرمز برای تولید محصولات خود استفاده میکردند ولی متاسفانه در 10 -15سال اخیر بهدلیل مسایل اقتصادی و بهقول خود این شرکتهای غیرمعروف برای بهصرفه بودن تولید اینگونه محصولات موادی شامل امعا و احشا مرغ که فوقالعاده خطرناک و هرمونی است به اصلیترین مواد تشکیلدهنده سوسیس و کالباس تبدیل شده و حتی این مواد بهصورت فلهیی نیز عرضه میشوند.
خضری با بیان اینکه سازمان غذا و دارو اعلام کرده که از نیمه دوم سال 93 نباید از خمیرمرغ در صنعت سوسیس و کالباس کشور استفاده شود و باید کارخانجاتی که بهصورت زیرزمینی و غیررسمی در این زمینه فعالیت میکنند پلمب شوند، گفت: برخی محصولات با مارکهای عجیب و غریب و با برندهای تقلبی با قیمت بسیار ارزان در اختیار مردم قرار میگیرد.
وی ادامه داد: متاسفانه مصرف این نوع غذاها در بین کودکان و نوجوانان شیوع پیدا کرده که باعث فقر آهن شده و چون دارای اسیدهای چرب اشباع است باعث گرفتگی عروق در مدت طولانی میشود.
نماینده پیرانشهر در مجلس با تاکید بر نظارت دقیق اماکن تولید فرآوردههایگوشتی در بازار توسط بازرسان بهداشتی اظهارکرد که این نظارت باید در مبدا صورت گیرد زیرا وقتی محصول وارد بازار شد، دیگر نمیتوان کنترلی بر آن داشت و باید بصورت اجرایی با متخلفان برخورد کرد زیرا هرچقدر بخشنامهها شیک و وزین باشد اما ضمانت اجرایی نداشته باشند قطعا سلامت جامعه را تضمین نخواهند کرد.
وی اعلام کرد که موارد بسیاری درباره ابتلای بیماران زیر 20سال به بیماریهای قلبی، عروقی و چاقی مفرط که ناشی از استفاده از سوسیس و کالباس است، وجود دارد که متاسفانه آمار بیماران در این بخش بهصورت تصاعدی درحال افزایش است.
دبیر کمیسیون بهداشت و درمان مجلس همچنین مصرف محصولاتی مانند کالباس و سوسیس را حتی در فستفودها و پیتزاها بسیار زیاد دانست و گفت: متاسفانه با شیوع استفاده از این محصولات در بین کودکان این قشر از جامعه دچار سوءتغذیه شدید شدهاند.
ولی بهنظر میرسد، مسوولان دستگاههای نظارتی باید از اظهارنظرهای متناقض درباره استفاده از خمیر مرغ بهشدت پرهیز کنند زیرا این موضوع ابهام مردم در رابطه با مصرف فرآوردههای گوشتی حاوی خمیر مرغ را روزبهروز بیشتر میکند و از سوی دیگر صنایعی که از این ماده در تولید فرآوردههای گوشتی استفاده میکنند نیز متضرر خواهند شد. درحالی که اتحادیه فرآوردههای گوشتی تهران به هیچوجه حاضر به پاسخگویی در اینباره و حتی صحبت درباره بازار محصولات سالم نیست و نماینده سازمان دامپزشکی هم هفته گذشته در مناظره تلویزیونی شبکه خبر در این باره نهایتا مردم را به استفاده از محصولات بهتر و البته گرانتر گوشتی «تشویق» کرد.
بهنظر میرسد این صنعت و سازمانهای آن قصد قبول مسوولیت در این باره را ندارند. در چنین شرایطی هم تنها معیار مردم در تشخیص محصول سالم، قیمت است؛ هرچند که ممکن است سوءاستفادههایی هم از این موضوع شود که انتظار برخورد با آنها در شرایط کنونی دور از واقع بهنظر میرسد.
این ناهماهنگی بین مسوولان باعث شده که بازار سوءاستفاده از این محصولات داغ شده و واحدهای زیرزمینی فعالیت خود را افزایش دهند و امنیت غذایی مردم را با تصمیمات یک شبه و لجبازیهای نابخردانه بهخطر بیندازند.