صنعت پوشاک دارای بالاترین ارزش افزوده در میان صنایع نساجی دارد. پوشاک یکی از نیازهای اساسی زندگی را تامین میکند بنابراین هر کشوری به نسبت جمعیت خود توجیه اقتصادی برای سرمایهگذاری در این صنعت را داراست. اما صنعت پوشاک در ایران با وجود رونق صنعت پتروشیمی و تامین بخشی از مواد اولیه صنعت نساجی و ازسوی دیگر ظرفیت زراعی موجود برای کشت پنبه و نوغان، مبهوت عرضه گسترده محصول وارداتی یا بهتر است بگوییم قاچاق پوشاک شده است و تولیدکنندگان روند این صنعت را نزولی ارزیابی میکنند. افزایش تعرفه گمرک در دولت جدید نیز به جای تولیدکننده به قاچاقی کمک کرد تا تولید پوشاک همچنان نزولی اما قاچاق رو به افزایش باشد.
رکود فراگیر و افت فروش
برای بررسی وضعیت تولید پوشاک در کشور سراغ ساختار توزیع رفتیم و جواد درودیان، رییس اتحادیه پیراهندوزان و پیراهنفروشان تهران در گفتوگو با «تعادل» از رکود فراگیر و افت فروش در این بخش خبر داد. این فعال صنفی افزود: فروش در یکسال اخیر روند نزولی داشته و افزایش تعرفه گمرک هم اگرچه واردات پوشاک را کاهش داد اما رونق قاچاق را حاصل آورد. درودیان شرایط فروشندگان پوشاک را بسیار نامناسب ارزیابی کرد و افزود: بسیاری از فروشندگان به بهانه شلوغی جمعیت و مشتری گذری در غرفههای غیرتخصصی نمایشگاهها شرکت میکنند و با ارایه تخفیفهای ویژه تا اندازهیی فروش خود را افزایش میدهند. رییس اتحادیه پیراهندوزان و پیراهنفروشان تهران قیمتگذاریهای بالا را یکی از عوامل کاهش فروش پوشاک دانست و خواستار واگذاری نظارت بر قیمتها به اتحادیه مربوطه شد.
ضرورت آسیبشناسی تولید پوشاک
واردات و قاچاق چالش بزرگ صنعت پوشاک در ایران است اما سعید سهیلیزاده، نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک معتقد است با وجود آگاهی از این چالش هرگز ناتوانی تولیدکنندگان در تامین پوشاک کشور را آسیبشناسی نکردهایم. این فعال صنعتی ادامه داد: ما به سادگی بزرگترین بازار کشور را که میتواند نرخ بیکاری را بهدلیل نیاز فراوان به نیروی انسانی گسترده کاهش دهد دراختیار ترکیه، چین، تایوان، تایلند و... گذاشتهایم و تولیدکننده را مورد نقد قرار میدهیم. سهیلیزاده پوشاک را حلقه نهایی زنجیره نساجی برشمرد و اظهار داشت: با ضعف در تولید صنعتی پوشاک این زنجیره ناقص مانده است و ما از ارزش افزوده بسیار بالای این صنعت در ایران محروم هستیم. اکنون ایران با وجود سابقه طولانی در صنعت پوشاک همچنان واردکننده مانتو، چادر، لباسهای زیر و بسیاری اقلام ضروری و قابل تولید در کشور است و جالب آنکه بسیاری از این اقلام مصرفشان منحصر به ایران است و هیچ جای دنیا بازاری برای
فروش ندارند اما با این همه یک بازار انحصاری را به کشورهای دیگر سپردهایم. سهیلیزاده درباره قیمت تمام شده این صنعت نیز مدعی شد: هیچکدام از تولیدکنندگان در صنعت نساجی با ظرفیت کامل تولید ندارند و این بزرگترین دلیل برای افزایش قیمت تمام شده است.
کالاها شناسنامه ثبت داشته باشند
نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی و پوشاک برای رفع مشکل مربوط به واردات و قاچاق بیرویه پوشاک پیشنهاد داد: تمام کالاها باید در کشور شناسنامه ثبتی داشته باشند و این تنها راه نجات صنعت از قاچاق است. سهیلیزاده ادامه داد: همچنین گمرک میتواند کالای وارداتی را استعلام کند و از ورود کالای نامرغوب جلوگیری بهعمل آورد.
وی نبود آزادی در قیمتگذاری محصولات بهوسیله تولیدکنندگان را عامل دیگر عدم توسعه تولید پوشاک برشمرد و افزود: کت و شلوارها و بسیاری محصولات وارداتی با قیمتهای چند میلیونی و بدون نظارت در کشور به فروش میرسند اما تولیدکننده در قیمتگذاری محصول تولید خود محدودیت دارد و این در حالی است که بهای تمام شده کالا در ایران بسیار بالاست. سهیلیزاده بخشنامه افزایش تعرفه گمرکی محصولات نساجی را برای کمک به تولید ناکارآمد برشمرد و افزود: با ابلاغ این بخشنامه اکنون 90درصد واردات این بخش از طریق قاچاق و با قیمتی بسیار ارزان به بازار تزریق میشوند.
تنها افزایش دلار از واردات کاست
در بررسی دلایل روند نزولی تولید و رشد واردات پوشاک علیرضا حائری، دبیر انجمن صنایع نساجی و پوشاک در گفتوگو با «تعادل» اظهار داشت: تنها با افزایش نرخ دلار در یک مقطع ما شاهد کاهش واردات و قاچاق پوشاک به کشور بودیم. وی ناتوانی صنعت پوشاک را ناشی از نگاه سنتی و دوری از روشهای صنعتی و سیستماتیک دانست و افزود: پوشاک در ایران همچنان در قالب کارگاههای کوچک و گاه بدون فناوریهای روز و پرتیراژ تولید میشود و از این رو هم قیمت تمام شده بالاست و هم قدرت رقابت با محصولات وارداتی وجود ندارد.
حائری صنعت پوشاک را صنعتی کارگربر، برشمرد و تشریح کرد: این صنعت نیاز فراوانی به نیروی انسانی دارد و اگرچه در اقتصاد کلان این یک ویژگی مثبت برای بهبود اشتغال دانسته میشود اما در ایران بهدلیل چالشهای مربوط به قانون کار و روابط کارگر و کارفرمایی، سرمایهگذاران علاقه چندانی به این صنعت پر دردسر که حاشیه سود آن نیز فعلا پایین است، نشان نمیدهند.
تولیدکننده باید سیستم توزیع ایجاد کند
دبیر انجمن صنایع نساجی ایران گفت: این صنعت ارزش افزوده و سود بالایی ایجاد میکند اما در ایران سهم بیشتر سود پوشاک به بخش توزیع و فروش میرسد و از این رو بهتر است در قالب یک برنامهریزی سیستمی، تولیدکنندگان بازار پوشاک را از انحصار خارج و خود اقدام به ایجاد کانال توزیع و فروش کنند تا از سود توزیع نیز بهرهمند شوند.
حائری جذب سرمایهگذار خارجی دارای برند و تکنولوژی را مهمترین راهکار برای نجات صنعت نساجی و پوشاک ایران برشمرد و ادامه داد: سرمایهگذار خارجی همراه با برند، تکنولوژی و ساختار و سیستم را نیز با خود به کشور انتقال میدهد و پس از چند سال نیز میتوان تحت لیسانس آنها در کشور اقدام به تولید کرد و در قالب یک برنامهریزی بلندمدت صنعت پوشاک را بهبود بخشید.