رهگیری رانت‌های پشت پرده روغن

۱۳۹۴/۰۷/۲۰ - ۰۰:۰۰:۰۰
کد خبر: ۳۰۵۲۰

دبیر جدید انجمن روغن نباتی در گفت‌وگو با «تعادل»: سیاست‌های صنعت روغن بازبینی می‌شود

گروه صنعت و معدن فرشته فریادرس

پس از حواشی بسیاری که درباره مدیریت و عملکرد انجمن صنفی روغن نباتی کشور ایجاد شده بود، روز گذشته دبیر جدید این انجمن تعیین شد تا شاید اندکی از فشارهای بخش خصوصی و دولت بر این انجمن در زمینه رانت‌های مرتبط با صنعت کاسته شود. صنعت روغن کشور در ماه‌های اخیر با حاشیه‌های زیادی ازجمله واردات روغن پالم، رانت‌ها و سهمیه‌های تعیین شده خرید دانه‌های روغنی، اخذ مابه‌التفاوت از واردات انواع روغن‌ها و افزایش غیرقانونی قیمت روغن نباتی روبه‌رو بوده است. درعین حال پس از آنکه تنظیم بازار به انجمن روغن نباتی سپرده شد، حرف و حدیث‌ها بر سر نحوه تعیین قیمت و اختصاص سهمیه به صنایع غذایی بالا گرفت و کار به جایی رسید که وزیر جهاد کشاورزی با عباراتی تند صنایع غذایی را مورد عتاب و خطاب قرار داد و واردکنندگان روغن را دارای رانت بزرگ خواند؛ همچنین این وزارتخانه مسوولیت‌های تنظیم بازار روغن و خرید تضمینی دانه‌های روغنی را از این انجمن پس گرفت. این چالش‌ها درشرایطی ایجاد شده بود که انجمن صنایع روغن نباتی کشور، یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین انجمن‌ها و نهادهای بخش خصوصی است و به دلیل همین حساسیت‌ها هم بود که سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، معاون خود را به این انجمن فرستاد تا تنظیم بازار روغن تسهیل شود. اقدامی که البته موثر نبود و مشکلات ایجادشده در نهایت تغییر دبیر انجمن را به دنبال داشت و بروز حاشیه‌ها و مشکلات عدیده در انجمن روغن نباتی سبب شد که سرانجام درجلسه دیروز این انجمن، اعضای هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی با اکثریت آراء، «ابوالحسن خلیلی» را جایگزین «محمد قبله» در سمت دبیری انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران کنند.


شرایط خرید تضمینی دانه‌های روغن

با توجه به تغییر دبیر انجمن روغن نباتی این سوال مطرح می‌شود که آیا قرار است تغییری در سیاست خرید یا واردات دانه‌های روغنی به وجود آید و چقدر این رفتن و آمدن‌ها در بهبود اوضاع موثر خواهد بود. البته «خلیلی» انتصاب خود را با حرف و حدیث‌های اخیر بی‌ارتباط دانسته و گفته است: تغییر در انجمن‌ها طبیعی است؛ چراکه دبیر هر انجمن معمولا نقش هماهنگ‌کننده را دارد که نشأت گرفته از تصمیم اعضاست و بحث‌های اخیر چیزی نیست که در تغییر و تحول افراد موثر باشد.

وی در پاسخ به اینکه آیا برنامه‌ خاصی برای تغییر در تنظیم بازار روغن نباتی دارید، تصریح کرد: رکود اقتصادی در همه بخش‌ها حاکم است که این رکود در صنعت روغن نباتی هم وجود دارد و ازسوی دیگر، علاوه بر عدم تقاضا با کمبود نقدینگی نیز مواجه هستیم. دبیر انجمن روغن نباتی بر این نکته تاکید کرد که با توجه به عدم تقاضا در بازار، باید فکری به حال رونق در این صنعت کرد و مهم‌ترین اولویت ما همین مساله است. خلیلی با اشاره به اینکه مسوولیت خرید دانه‌های روغنی از این انجمن گرفته شده است، بیان کرد: درحال مطالعه شرایط خرید تضمینی هستم تا درصورت امکان این مسوولیت دوباره به انجمن روغن برگردد. البته خلیلی در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» اعلام کرد: «در روزهای آتی پاسخ‌های صریح‌تری به سوالات طرح شده در ارتباط با برنامه و سیاست‌های جدید این انجمن خواهم داد اما قطعا سیاست‌های موجود مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.»


تغییر در سیاست واردات دانه‌های روغنی

درعین حال «اکبر سبقتی»، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی با اشاره به تغییرات جدید در انجمن صنعت روغن نباتی به «تعادل» گفت: استفاده از افراد توانمند و باسابقه در تشکل‌های تخصصی، یک اقدام مثبت است و باید انتصاب خلیلی را به عنوان دبیر جدید انجمن روغن نباتی به فال نیک گرفت. وی افزود: البته برای ادامه فعالیت و حیات صنعت روغن‌کشی کشور باید میزان تولید دانه‌های روغنی افزایش یابد که این امر با برنامه‌ریزی دقیق مسوولان امکان‌پذیر است. سبقتی در پاسخ به این پرسش که آیا از این پس شاهد تغییراتی در سیاست خرید یا واردات دانه‌های روغنی به وجود خواهد آمد، تصریح کرد: با توجه سیل عظیمی از بیکاران که درکشور وجود دارد، دولت باید در این بین با رعایت خطوط قرمز، واردات دانه‌های روغنی به کشور را به انجمن واگذار کند تا افزایش یابد و به دنبال آن شاهد ایجاد اشتغال در کشور و افزایش ارزش افزوده بالا باشیم.


دولت وظایف حاکمیتی را واگذار کند

وی با تاکید بر اینکه دولت باید بخشی از وظایف حاکمیتی خود را واگذار کند، اظهار کرد: زمانی که همه ‌چیز در سیطره اختیارات دولت باشد، نقایصی در کار ایجاد خواهد شد. از این‌رو دولت باید وظایف حاکمیتی خود را به انجمن‌ها و تشکل‌ها واگذار کند. سبقتی همچنین درباره تنظیم بازار روغن نباتی بیان کرد: یکی از روش‌هایی که امکان فراهم شدن زمینه فساد می‌شود، سهمیه‌بندی و ایجاد موانع مختلف در اجرای یک فعالیت است؛ چراکه سهمیه‌بندی منجر به فضایی می‌شود که در آن برخی برای دریافت سهمیه بیشتر اقدامات غیرقانونی انجام داده و در نهایت سیستم را به سمت رانت و فساد اقتصادی هدایت می‌کند.


قیمت‌گذاری با نظام تعرفه‌ای متعادل

دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی با اشاره به اختلاف قیمتی که در بازار این محصول بیان کرد: در بازار هرچه فاصله کالا توزیع شده و بازار آزاد بیشتر باشد، این فاصله قطعا به همراه خود رانت و فساد اقتصادی را به‌دنبال خواهد داشت. به‌طور مثال در زمینه روغن پالم با توجه مابه‌التفاوت قیمت جهانی که در 20سال گذشته رخ داد، برای خیلی‌ها انگیزه مادی ایجاد کرد و سبب بهره‌برداری از این قضیه شد.

وی در ادامه افزود: از این‌رو دولت باید با نظام تعرفه‌یی متعادل بتواند قیمت‌گذاری مناسب را در دستور کار خود قرار دهد. چراکه در پی کاهش قیمت جهانی نفت، قمیت این نوع محصولات تاثیر خود را بر مصرف‌کننده خواهد گذاشت. به گفته سبقتی، موضوعی که ضروری به نظر می‌رسد این است که دستگاه نظارتی کنترل مناسبی را در این زمینه داشته باشند. به‌ هرحال آنچه وظیفه انجمن و صنعت بوده ثبات و عدم افزایش قیمت و پذیرش شرایط عرضه و تقاضاست. گفتنی است که انجمن روغن در بخش صنایع غذایی تنها نهاد بخش خصوصی است که مسوولیت تنظیم بازار را برعهده دارد. بنابراین دبیر جدید انجمن روغن به دلیل حواشی زیادی که پیرامون این صنعت وجود دارد، کار سختی برای ساماندهی امور خواهد داشت.


جدال هزار میلیاردی واردات دانه‌های روغنی

بر اساس آمار، تولید دانه‌های روغنی حدود 6درصد نیاز داخلی را تامین می‌کند و 94درصد مابقی از راه واردات انجام می‌شود. افزایش تولید دانه‌های روغنی یکی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است که با اجرای برنامه افزایش تولید طی 5سال میزان خوداتکایی کشور را در تولید دانه‌های روغنی از 6 درصد به 35درصد افزایش می‌دهد؛ چرا که در حال حاضر بخش عمده‌یی از ارز کشور صرف واردات روغن و کنجاله می‌شود. برای افزایش کشت دانه‌های روغنی و جلوگیری از خروج 4میلیارد دلار ارز که صرف واردات این کالا می‌شود، طبق توافق وزارت جهاد کشاورزی با انجمن صنایع روغن نباتی امسال قرار بود، واردکنندگان در ازای مجوز واردات دانه روغنی، تمامی دانه‌های روغنی تولید شده کشاورزان داخلی را خریداری کنند، اما معاون اول رییس‌جمهور به علت کاهش قیمت‌های جهانی، با درخواست افزایش قیمت روغن‌نباتی از سوی انجمن مربوطه مخالفت کرد.

این در حالی بود که قبله، دبیر قبلی انجمن صنعت روغن‌نباتی در این باره گفته بود که برای حمایت از تولید دانه روغنی باید نرخ روغن‌نباتی بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یابد. چرا که طی دو سال گذشته با وجود افزایش هزینه‌های تولید، بخش خصوصی تغییری در قیمت روغن‌نباتی نداشته در حالی که نرخ تمام محصولات افزایش قیمت داشته است. به گفته وی، قرار بود دولت یک افزایش قیمت حداقل 6درصدی را برای روغن‌نباتی در نظر بگیرد، درحالی که این مهم نیز رخ نداد و دولت دلیل آن را کاهش نرخ جهانی روغن خام عنوان کرد. در پی این عدم اجازه برای افزایش قیمت، صنایع روغن‌کشی هم توافق خود را عملی نکرده و محصول دانه روغنی کشاورزان ایرانی بدون مشتری روی دستشان مانده است. تا جایی که وزیر جهاد کشاورزی در واکنش به این اقدام انجمن‌های روغن و برخی کارخانه‌ها گفت: عده‌یی می‌خواهند روغن را که در همه دنیا ارزان شده، گران‌ کنند و برای نخریدن دانه‌های روغنی تهدید می‌کنند. او این مقاومت را به علت وجود رانت عده‌یی در واردات دانه‌های روغنی و روغن خام دانست. همچنین عباس پاپی‌زاده، عضو کمیسیون کشاورزی گفته بود، امسال صنعت روغن‌نباتی وابستگی ۹۷ درصدی به واردات دانه‌های روغنی دارد و دو برنامه ۱۰ ساله برای افزایش تولید و کاهش وابستگی به واردات وجود داشته، اما وابستگی نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش یافت، زیرا در شروع برنامه اجرایی این وابستگی ۹۰درصد بوده است.


پیشی گرفتن واردات دانه‌ها بر صادرات

براساس آمارهای گمرک در سال ۹۳ بالغ بر ۶۰۱ هزار تن دانه روغنی برای تولید روغن خوراکی و کنجاله به ارزش ریالی ۱۱هزار و ۴۷۶میلیارد و ۶۳۳میلیون ریال معادل ۴۲۵میلیون و ۳۵۹هزار دلار وارد کشور شده است. این دانه‌ها شامل لوبیای سویا، دانه کتان، دانه‌های کلزا یا کانولا، دانه‌های آفتابگردان، دانه کنجد، خردل، گلرنگ، میوه‌های روغنی، بادام زمینی، کپرا و زبره دانه سویا را شامل می‌شود. همچنین براساس آمارهای موجود در ۵ ماه سال جاری واردات دانه روغنی به ارزش ۱۱هزار و ۹۱۶میلیارد و ۹۲۱میلیون ریال معادل ۴۱۲میلیون و ۸۷۸هزار دلار به وزن ۷۷۶هزار تن ثبت شده است. که نسبت به کل آمار سال گذشته بیشتر است، این در حالی است که دانه روغنی تولید داخل بدون مشتری مانده است. واردات لوبیای سویا در ۵ ماهه اول امسال تقریبا دو برابر کل واردات سال ۹۳ بوده است. همچنین کل ارزش واردات ۵ماهه شبیه به کل ارزش آن در سال گذشته است، بنابراین می‌توان گفت، این محصول در سال جاری برابر با کل واردات سال گذشته وارد کشور شده است. براساس آمارهای موجود این میزان دانه روغنی توسط ۲۸۰نفر وارد کشور شده است.

مشاهده صفحات روزنامه

ارسال نظر