شرکت فولادمبارکه طی سال‌های 92 و 93 توانست حدود 51 درصد فولاد کشور را تولید کند که از این مقدار بیش از 2.5میلیون تن راهی بازارهای جهانی شد. همچنین طی 7ماه سال 2015 نسبت به مدت مشابه سال قبل موفق به رشد تولید 9درصدی شد. معاونت اجرایی پروژه‌ها در راستای تحقق این سیاست‌ها از ابتدای امسال با تغییر ساختار سازمانی و انتقال پروژه‌های اجرایی از مهندسی کارخانه به این معاونت از معاونت طرح و توسعه به معاونت اجرای پروژه‌ها تغییرنام داد. در این خصوص گفت‌وگوی مفصلی با احمد سعیدبخش معاون اجرای پروژه‌های فولاد مبارکه در پی می‌‌خوانید. وی از تغییر ساختار این مجموعه تا نیازسنجی داخل برای توسعه فولاد، تحریم‌ها و اثرات آن بر صنعت فولادسازی سخن گفت و در آخر نسبت به انجام نخستین بازی فوتبال در ورزشگاه نقش جهان تا پایان امسال اظهار امیدواری کرد.
آقای سعیدبخش، در خصوص فعالیت معاونت اجرای پروژه‌ها در شرکت فولاد مبارکه توضیح دهید.
تا یک‌سال قبل فولادمبارکه شامل دو بخش مهندسی کارخانه و معاونت طرح و توسعه بود. مهندسی کارخانه زیرمجموعه معاونت طرح توسعه به شمار می‌رفت و طرح‌های کوچکی از جمله بهینه‌سازی، ارتقای کمی یا کیفی با مبالغ پایین در این بخش انجام می‌شد. در اواخر سال 93 معاونت طرح و توسعه به معاونت اجرای پروژه‌ها تغییر و مهندسی کارخانه تحت پوشش معاونت تکنولوژی قرار گرفت و کارهای اجرایی از این بخش جدا شد و مهندسی کارخانه با رسالت مغز متفکر شرکت با آگاهی از شرایط بیرونی، به روز بودن و نگاه به آینده در بخش مطالعات، تهیه طرح‌ها و اسناد مناقصه از کارهای اجرایی مبرا شد. بدین‌گونه که تمام پروژه‌های طراحی شده تا مرحله تهیه اسناد مناقصه در حیطه فعالیت مهندسی کارخانه قرار گرفت و طرح‌ها بعداز انجام مناقصه و انتخاب پیمانکار، جهت اجرا به معاونت اجرایی پروژه‌ها انتقال داده می‌شود.
به نظر می‌رسد که معاونت اجرای پروژه‌ها حیطه وسیعی از فعالیت‌ها را شامل می‌شود. بخش‌های زیر مجموعه این معاونت و حوزه عملکرد آن را بیشتر توضیح دهید.
این معاونت شامل 7مدیریت اجرای پروژه‌های: آهن‌سازی و فولادسازی، نورد سرد و گرم، انرژی و سیالات، ساختمان‌های جنبی و پشتیبانی، پروژه سنگان، فولادسازی و نورد پیوسته سبا و مدیریت برنامه‌ریزی و پشتیبانی است. باید تاکید کنم این معاونت 53هزار میلیارد ریال پروژه از جمله طرح‌های سنگان و سبا را در دست اقدام دارد. بخش‌هایی که مربوط به مهندسی کارخانه بود شامل پروژه‌های جنبی، پشتیبانی و زیربنایی از جمله راه، ایمنی، ساختمان، محیط‌زیست و... بوده وماهیت توسعه‌یی نداشت. در نهایت تمام پروژه‌ها زمانی که از مهندسی کارخانه به این معاونت انتقال داده می‌شوند در این بخش به مدیریت‌های مربوطه که تخصص لازم را دارند، ارجاع داده می‌شود.
در معاونت اجرای پروژه‌ها تامین بودجه طرح‌های مختلف به چه صورت انجام می‌شود؟
در حال حاضر دو کمیته برای تامین بودجه طرح‌های فولاد مبارکه وجود دارد.
کمیته سرمایه‌گذاری که در مهندسی کارخانه تشکیل می‌شود و در خصوص پروژه‌های زیر 5میلیارد تومان در آن تصمیم‌گیری می‌شود ودر کمیته برنامه‌ریزی و توسعه برای تامین بودجه پروژه‌های بالای 5میلیارد تومان تصمیم‌گیری می‌شود. به‌طور کلی در این کمیته‌ها کارشناسی و بررسی‌های لازم روی لزوم اجرای این طرح‌ها و توجیه بودن آن واختصاص بودجه مورد نیاز صورت می‌گیرد.
پس پروژه سنگان نیز در این کمیته‌ها بررسی شد؟
خیر، مضافا به اینکه این روش امسال اجرایی شده است. پروژه سنگان استثنا بود. یکی از مشکلات صنعت فولاد، تامین مواد اولیه از جمله گندله و سنگ‌آهن به عنوان خوراک فولاد است که با توجه به کمبود آنها، بخشی از آن از خارج کشور وارد می‌شود. برای اینکه خود را از این محدودیت نجات دهیم در سفر رییس‌جمهور قبلی به اصفهان، بنا به درخواست مدیرعامل وقت فولاد مبارکه جهت اطمینان از تامین بخشی از نیاز مواد اولیه شرکت معدنی به ظرفیت 5 میلیون تن در سال در منطقه سنگان در اختیار فولاد مبارکه قرار داده شد تا از نظر تامین مواد اولیه تا حدودی از نابسامانی خارج شویم. بر این اساس به دستور رییس‌جمهور وقت بخشی از معدن سنگان به فولاد مبارکه اختصاص یافت و این فرصتی را در اختیار شرکت قرار داد. در حال حاضر فعالیت معدن سنگان در خراسان‌شمالی آغاز شده و در بخش گندله‌سازی حدود 70درصد و کنسانتره 12درصد پیشرفت داشته‌ایم.
درحال حاضر شاهد توسعه فولاد در مناطق مختلف کشور هستیم، این موضوع تابع چه سیاستی است؟
دولت یازدهم با در نظر گرفتن افق دستیابی به ظرفیت تولید 55میلیون تن فولاد خام تا سال 1404 این توسعه‌ها را در دستور کار خود قرار داده است. برخی از این توسعه‌ها به دلیل فرصت‌های پیش آمده بوده که شرکت‌های فولادسازی ازجمله فولاد مبارکه به خاطر حمایت‌های مالی و افزایش ظرفیت خود برای سرمایه‌گذاری در آنها ورود پیدا کرده‌اند. امروزه مطالعات نشان داده احداث کارخانه‌های فولادسازی با ظرفیت پایین مقرون به‌صرفه نیست و توجیه اقتصادی ندارد. نمونه آنها فولادسازی‌های استانی به ظرفیت 800 تا 1000تن بوده که به‌علت گریبانگیر بودن مشکلات مالی و زیرساختی از سال 86 آغاز شده و تاکنون هیچ‌یک از آنها راه‌اندازی نشده است که امیدواریم به زودی شاهد راه‌اندازی فولاد سفید دشت به عنوان نخستین واحد آن باشیم.
در مجموع برای توسعه فولاد در نقاط مختلف کشور چه شرایطی را باید در نظر گرفت تا در این مسیر موفق بود؟
قبل از تصمیم برای ایجاد فولادسازی در منطقه‌یی باید مطالعات مکان‌یابی و زیرساختی آن به درستی انجام شود. یکی از نکات مهم برای ایجاد کارخانه فولادسازی، فراهم بودن منابع انرژی از جمله آب، گاز و برق است. همچنین حمل‌ونقل جاده‌یی و ریلی نیز از دیگر نیازهای توسعه فولاد در مناطق مختلف است. یکی از تصمیمات خوبی که اکنون دولت در خصوص توسعه فولادسازی به نتیجه رسیده، تاکید بر احداث کارخانه‌های فولاد در مجاور دریاست چرا که مواد اولیه به راحتی وارد و شرایط برای صادرات به خوبی مهیاست و در کاهش هزینه‌ها بسیار موثر است.
با این اوصاف نیاز داخل به فولاد در چه مناطقی باید مرتفع شود؟
خوشبختانه این موضوع را در سیاست‌گذاری‌های خود مدنظر قرار داده‌ایم. به عنوان مثال هم‌اکنون محصولات تولیدی فولادمبارکه، سپیددشت و سبا برای قسمت مرکزی کشور در نظر گرفته شده و تولیدات فولاد هرمزگان برای صادرات.
البته بخشی از تولیدات فولاد مبارکه نیز به صادرات اختصاص می‌یابد.
هم‌اکنون از سوی سیاست‌گذاران شرایط مناسبی برای توسعه فولاد مهیا شده است؟
امروز نقش ایمیدرو در بخش معدن و کارخانه‌های فولادسازی بسیار پررنگ شده است. باید روی صنعت فولاد مباحث فنی، اقتصادی و توسعه متوازن با در نظر گرفتن بازار انجام شود. باید نیازهای ورودی و خروجی کارخانه در نظر گرفته شود و بدون برنامه برای توسعه فولاد مجوز صادر نشود. به عنوان مثال قبل از احداث واحد احیای مستقیم چگونگی تامین گندله آن در نظر گرفته شود یا اگر کارخانه‌یی جهت تولید ورق‌های پوشش‌دار احداث می‌شود، چگونگی تامین ورق آن از قبل پیش‌بینی شود. خوشبختانه طی دو سال گذشته ایمیدرو صنعت معدن و فولاد را تحت کنترل در آورده است.
با این اوصاف قرار است فولاد مبارکه به عنوان مغز فولاد حرکت کرده و رشد و توسعه کمی و کیفی آن در مناطقی همچون هرمزگان و... صورت گیرد؟
دقیقا با تاکیدات مکرر مدیرعامل و بینش و دانش عمیق ایشان در صنعت فولاد ما باید به عنوان پیشرو در صنعت فولاد کشور به سمت تکنولوژی‌های جدید و آلیاژهای خاص با ارزش‌افزوده بالا برویم و از خام‌فروشی پرهیز کنیم.
فولاد مبارکه نیز این موضوع را در برنامه خود قرار داده و در نظر دارد به سمت تولید فولادهای خاص با ارزش‌افزوده بالا برای صنعت کشتی‌سازی، خودروسازی یا لوله‌های انتقال نفت و گاز حرکت کند و هم‌اکنون این کار را شروع کرده‌ایم.
پروژه‌های فولادی همچون سنگان، سپیددشت و هرمزگان متعلق به فولاد مبارکه است یا سهامدار بخشی از آنهاست؟
فولاد سنگان و هرمزگان متعلق به فولاد مبارکه بوده اما 65درصد از فولاد سپیددشت مربوط به فولاد مبارکه و 35درصد از آن متعلق به ایمیدرو است.
با توجه به اینکه طی چند سال گذشته کشور درگیر تحریم‌ها بود، صنعت فولاد کشور از این منظر چقدر دچار مشکل شد؟
متاسفانه تحریم‌ها برای فولاد مبارکه در این سال‌ها محدودیت‌هایی ایجاد کرد و هزینه‌های این صنعت را افزایش داد اما از طرف دیگر، موفق شدیم از طریق مهندسی معکوس اقدام به ساخت داخل کنیم. در حال حاضر فولاد مبارکه در بخش مهندسی معکوس تجربه خوبی دارد و تاکنون برای بیش از 50هزار قطعه نقشه ساخت و شناسنامه فنی تهیه کرده‌ایم. خوشبختانه فولاد هرمزگان را با دانش بومی خود راه‌اندازی کردیم، همچنین نزدیک به 80درصد پروژه‌های اخیر خود را ساخت داخل کردیم و نصب تجهیزات و راه‌اندازی آنها را بدون کمک و دخالت خارجی‌ها انجام دادیم.
به اعتقاد شما توافق 1+5 و برجام چه تاثیری بر صنعت فولاد ما خواهد گذاشت؟
با این اتفاق برخی از شرکت‌ها و بانک‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری یا فاینانس در صنعت فولاد اعلام آمادگی کرده‌اند و تعداد آنها بیشتر هم خواهد شد. از بابت ورود شرکت‌های خارجی به ایران تهدیدی متوجه فولاد مبارکه نیست و سال‌هاست که فولاد مبارکه به عنوان یک برند در بازار جهانی حضور دارد. لیکن در یک نگاه منفی در مورد سایر صنایع به این مساله باید اشاره کرد که اگر حضور شرکت‌های خارجی در کشور بدون انتقال تکنولوژی باشد به ضرر صنایع کوچک داخل خواهد بود و حتی ممکن است موجب تعطیلی بعضی از واحدهای کوچک داخلی شود. لذا دولت باید با سیاست خود به گونه‌یی رفتار کند که برای خارجی‌ها بازار مصرف ایجاد نشود و در قراردادها و مشارکت‌ها انتقال تکنولوژی جزء بایدهای قرارداد باشد.
به عنوان معاون اجرای پروژه‌های فولاد مبارکه، عمده معضلات موجود در صنعت فولاد کشور را در چه مواردی خلاصه می‌کنید؟
تامین مواد اولیه و انرژی خصوصا آب اگرچه تنها حدود 2درصد از آب در صنعت استفاده می‌شود و 92درصد آن در بخش کشاورزی است. همچنین کمبود امکانات حمل‌ونقل جاده‌یی و ریلی و... ازجمله مشکلات فولاد کشور است اما نبود مراکز فناوری و تحقیقات از دیگر مشکلات صنعت فولاد کشور است. اگر بخواهیم به سمت تولید فولاد با آلیاژهای خاص برویم باید نسبت به ایجاد مراکز تحقیقات و فناوری فولاد توجه بیشتری داشته باشیم.
در حال حاضر فولاد مبارکه طرح توسعه جدیدی در دست اقدام دارد؟
طرح گندله‌سازی هرمزگان و طرح واحد نورد گرم شهید خرازی در مجتمع فولاد مبارکه اولویت‌های نخست هستند. همچنین قرار است ظرفیت تولید فولاد سبا از 700هزار تن در سال به 1.5میلیون تن در سال افزایش یابد که امیدواریم این طرح در شهریور سال آینده به بهره‌برداری برسد.
آیا نیاز آبی طرح‌های توسعه فولاد مبارکه مدنظر قرار گرفته شده است؟
فولاد مبارکه با بازچرخانی آب در سیستم و همچنین با اجرای روش‌های آبیاری قطره‌یی مصرف آب را به حداقل رسانده است؛ علاوه‌بر این، این میزان مصرف را با خریداری پساب‌های شهری و تصفیه و بازیافت و استفاده آنها در سیکل تولید باز هم کاهش خواهد داد. مصرف آب در فولاد مبارکه با کاهش 68درصدی اکنون زیر استاندارد جهانی در صنعت فولاد است. همچنین نزدیک به 200میلیارد تومان برای خرید پساب شهرهای اطراف از جمله مبارکه، زرین‌شهر پیش‌بینی سرمایه‌گذاری کرده که بخش عمده‌یی از آن در حال اجراست.
علاوه‌بر این فولاد مبارکه در حوزه مسوولیت‌های اجتماعی خود طرح‌های توسعه دیگری دارد؟
فولاد مبارکه علاوه‌بر طرح خرید پساب‌ها یکی از سرمایه‌گذاران ورزشگاه نقش جهان است و بنده نیز به عنوان نماینده فولاد مبارکه در پروژه این ورزشگاه حضور دارم و با مسوولان استان، شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی و تربیت‌بدنی استان اصفهان هر 15روز یک‌بار جلساتی به منظور پیگیری پیشرفت پروژه و رفع موانع و مشکلات برگزار می‌شود. البته مدتی به دلیل تامین ورق فولادی مورد نیاز آن به علت تولید محدود، پروژه نقش جهان با کندی پیش می‌رفت که با تامین ورق مورد نیاز این ورزشگاه پیشرفت آن شتاب بیشتری خواهد گرفت.
