گروه تجارت|
عراق همواره یکی از مقاصد مهم صادراتی ایران بوده چنانچه طبق آمار گمرک ایران تا پایان تیرماه امسال، ارزش کل صادرات غیرنفتی ایران به عراق 2میلیارد و 460میلیون دلار بوده و با توجه به صادرات یک‌میلیارد و 966میلیون دلاری در مدت مشابه سال گذشته، افزایش 23درصدی را شاهد بوده است. این درحالی است که هر از چندگاهی خبرهایی از مانع‌تراشی عراقی‌ها برای ورود کالاهای ایرانی شنیده می‌شود. مقامات عراقی گاهی با بهانه‌های مختلف اجازه صادرات کالاهای ایرانی به این کشور را نمی‌دهند. سیمان، مواد غذایی و لبنی و محصولات کشاورزی ازجمله کالاهایی بودند که در مقاطعی، صادرات آنها به عراق ممنوع بود. با اینکه سال گذشته در سومین نشست کمیسیون عالی مشترک ایران و عراق، توافق بین دو کشور برای برقراری تجارت آزاد شکل گرفت که همکاری درخصوص تامین نیازهای عراق در زمینه مصالح ساختمانی و کالاهای اساسی، ساخت‌وساز فروشگاه‌های زنجیره‌یی در عراق و تشویق سرمایه‌گذاری و آموزش مدیران، کارمندان و رایزنان بازرگانی عراق و تبادل تجربیات و دانش درخصوص ایجاد و توسعه شهرک‌های صنعتی و صنایع کوچک و متوسط در کشور عراق از دیگر توافقات بین دو کشور بود. حالا اما رییس
سازمان توسعه تجارت در دیدار با قائم مقام وزارت تجارت عراق خواستار اجرای این موافقتنامه شد. این هیات عراقی برای خرید مصالح ساختمانی به ایران سفر کرده‌اند که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از آنها خواست برای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور تفاهمنامه تجارت آزاد را اجرا کنند.
آغاز تجارت آزاد با تجارت ترجیحی
در همین حال، ولی‌الله افخمی‌راد با اشاره به توافقنامه‌یی که در سال 93 و در جریان نمایشگاه اختصاصی ایران در بغداد به امضای مقامات دو طرف رسید، گفت: برای افزایش حجم تجارت باید موافقتنامه تجارت آزاد را که به امضای دو طرف رسیده به اجرا درآورد و برای شروع این فرآیند می‌توان با تجارت ترجیحی آغاز کرد و به صورت متقابل دیوار تعرفه‌یی را در مورد برخی کالاها کاهش داد. وی با بیان اینکه همجواری ایران و عراق و مرز طولانی بین دو کشور همکاری‌های اقتصادی دوجانبه را به صرفه‌تر کرده است، اظهار داشت: وظیفه ما این است که روابط اقتصادی و تجاری دو کشور را در سطح روابط سیاسی ارتقا دهیم و در همین راستا انتظار داریم هرگونه تغییر مقررات و قوانین به سرعت به طرف مقابل اعلام شود تا برنامه‌های تجاری دچار اختلال نشود.
درخواست تسهیل روند تجارت با ایران
افخمی‌راد به الزام ارائه گواهی مبدا از سوی تجار ایرانی اشاره کرد و خواستار آن شد که برای سهولت روند تجارت، طرف عراقی کارشناسانی را برای تایید مدارک یا دریافت وجه در مرزها مستقر کند و از این طریق از مراجعت بی‌مورد تجار ایرانی به سفارت عراق در تهران جلوگیری شود. وی همچنین به هیات عراقی پیشنهاد کرد که علاوه بر مذاکره و خرید مصالح ساختمانی ایران، در مورد صنایع غذایی به‌خصوص روغن، برنج، آرد و شکر نیز مذاکراتی را با طرف‌های ایرانی داشته باشند. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران همچنین به موضوع بازپس‌گیری مناطق عراق از داعش اشاره کرد و گفت: بازسازی این مناطق نیاز به برنامه‌ریزی و کار و تلاش زیادی دارد و شرکت‌های ایرانی می‌توانند در این زمینه نقش مثبتی ایفا کنند.
تمایل عراقی‌ها به افزایش تبادلات
از سوی دیگر، در این دیدار ولید حبیب الموسوی، قائم‌مقام وزارت تجارت عراق که ریاست هیات اعزامی از این کشور را نیز برعهده داشت، ضمن تشکر از مواضع و کمک‌های ایران برای عقب راندن داعش از سه استان شمالی این کشور گفت: ایران نقش بسزایی در شکست داعش در عراق داشته به همین دلیل ذهنیت و سمت و سوی فکری عراقی‌ها افزایش تبادلات تجاری با ایران است. وی با اشاره به حضور مدیرعامل شرکت مصالح ساختمانی عراق در هیات تجاری همراه، در مورد اهداف سفر به ایران گفت: حضور این هیات حلقه اساسی برای خرید مصالح ساختمانی مورد نیاز عراق از ایران است.
الموسوی در ادامه شرکت مصالح ساختمانی وزارت تجارت عراق را معرفی کرد و گفت: این شرکت دولتی با سابقه فعالیت 50ساله یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های خاورمیانه است که حتی در زمان حکومت حزب بعث نیز 90درصد واردات عراق توسط این شرکت انجام می‌شد. وی افزود: شرکت مصالح ساختمانی وزارت تجارت عراق در تمام استان‌های عراق شعبه دارد و از زیرساخت‌های به‌روزی مانند انبار برخوردار است و به دلیل دولتی بودنش بسیاری از مردم عراق تمایل دارند مایحتاج خود را به وسیله آن تامین کنند.
الموسوی اظهار داشت: ما هم‌اکنون نیاز فوری به خرید در و پنجره، لوله‌های پلی‌اتیلن، آهن‌آلات و سازه‌های ساختمانی، میلگرد و کاشی و سرامیک داریم و امیدواریم در جریان این سفر و بازدید از کارخانجات و شرکت‌های توانمند ایرانی، این نیازها را به سرعت تامین کنیم.
پیشنهاد فعال کردن مرزهای میانی و جنوبی
قائم‌مقام وزارت تجارت عراق همچنین پیشنهاد کرد شرکت‌های ایرانی نمایندگی انحصاری محصولات خود را به شرکت مصالح ساختمانی عراق اعطا کنند تا این شرکت برای آنها بازاریابی کند. وی همچنین پیشنهاد فعال کردن مرزهای میانی و جنوبی عراق را مطرح کرد و گفت: مرزهای شمالی غیررسمی است به همین دلیل بسیاری از کالاها بدون نظارت از این مرزها وارد عراق می‌شود که موجب سوءاستفاده سودجویان شده است. عدنان جاسم الشریفی، مدیرعامل شرکت تجاری مصالح ساختمانی نیز در این نشست با تشریح برخی وظایف شرکت متبوعش گفت: ما تمایل داریم بخش اعظم کالاهای مصرفی بازار عراق به ویژه مواد اولیه و مصالح ساختمانی را از ایران تامین کنیم. وی عنوان کرد: ایران برای حضور و ماندگاری در بازار عراق رقبای سرسختی مانند عربستان، ترکیه و چین را پیش‌رو دارد و این کشورها برای حذف اجناس ایرانی از بازار عراق تلاش بسیاری می‌کنند، به همین دلیل ما انتظار داریم طرف ایرانی با توجه به 3عامل کیفیت، قیمت و چگونگی پرداخت وجه، پیشنهادات خود را مطرح کند تا بتوانیم از این مشکل عبور کنیم. وی به برگزاری نمایشگاهی با عنوان «بازسازی مناطق آزاد شده عراق» در آینده‌یی نزدیک اشاره کرد و گفت:
تا برگزاری این نمایشگاه فرصت زیادی باقی نمانده به همین دلیل فرصت ما برای خرید کالا از ایران بسیار محدود است که امیدواریم در این سفر نتیجه دلخواه حاصل شود.
مزیت‌های منحصر به فرد عراق برای ایران
به هر حال، بازار عراق برای ایران از مزایای منحصربه‌فردی همچون «بیشترین طول مرز»، «بیشترین گذرگاه مرزی»، «بیشترین قرابت فرهنگی، قومی و زبانی»، «بیشترین حجم گردشگر و گردشگر درمانی» و... برخوردار است. ایران همراه ترکیه رقابت شدیدی در این بازار دارند چراکه ترکیه دارای بیشترین سهم بازار در صادرات به عراق است، اما در طول دو سال گذشته با کاهش 30درصدی معادل 3 و نیم میلیارد دلاری از 12میلیارد دلار به 8.5میلیارد دلار رسیده است. براساس آمارهای منتشر شده سال گذشته تنها چین و ایران توانستند روند صادرات خود به عراق را افزایش دهند و مابقی صادرکنندگان بزرگ به عراق با کاهش صادرات مواجه شدند. در هر حال، وجود 18گذرگاه رسمی و غیررسمی در طول 1400کیلومتر مرز مشترک با این کشور، عراق را به دومین مقصد تجاری صادرات غیرنفتی برای ایران تبدیل کرده است که باید تولید‌کنندگان ایران با استفاده از فرصت‌های موجود از این موقعیت استفاده کنند و بازار عراق را از دست ندهند.
