کالاهای اساسی در سراشیبی قیمت

گروه صنعت| موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در گزارشی، از تحولات قیمتی بازار جهانی کالاهای پایه خبر داد. بر اساس این گزارش، در طول سال 2015 شاخص قیمت کالای بلومبرگ، 24درصد سقوط کرد و در بین زیرشاخص‌های اصلی بازار کالا، زیرشاخص انرژی با افت 40درصدی بیشترین کاهش و زیرشاخص فلزات گرانبها با افت 11 درصدی، کمترین کاهش را داشتند. همچنین در طول این سال، زیرشاخص‌های فلزات صنعتی و کشاورزی نیز به ترتیب افت 26 و 14درصدی را تجربه کردند.

سقوط قیمت در بازار انرژی

در بازار انرژی، میانگین قیمت نفت خام برنت در سال 2015 نسبت به سال قبل، 47درصد سقوط کرد؛ علت اصلی این کاهش قیمت، افزایش تولید اعضای اوپک و کشورهای غیراوپک و همچنین انتظار افزایش صادرات نفت ایران بعد از رفع تحریم‌ها بوده است. براساس گزارش ماه ژانویه 2016 بانک جهانی، انتظار می‌رود میانگین قیمت نفت خام برنت در سال 2015 به‌دلیل تداوم مازاد عرضه نسبت به سال قبل 27درصد کاهش یابد و به 37دلار در هر بشکه برسد. میانگین قیمت گاز طبیعی ایالات متحده، اروپا و گاز مایع ژاپن در سال 2015 نسبت به سال قبل به ترتیب 41، 28 و 37درصد کاهش یافت که علت اصلی آن موجودی انبار بالا و در عین حال تقاضای ضعیف و عرضه‌ بالا بوده است. براساس پیش‌بینی بانک جهانی، انتظار می‌رود در سال 2015 تقاضای گاز طبیعی به دنبال افت مصرف ژاپن و اروپا کاهش یابد. علاوه بر کاهش تقاضا، تداوم عرضه و فشارهای رقابتی مضاعف روی قراردادهای واردات مرتبط با نفت، به کاهش بیشتر قیمت گاز طبیعی دامن خواهد زد. بانک جهانی در پیش‌بینی ژانویه 2016 برآورد کرده که متوسط قیمت گاز طبیعی ایالات‌متحده، به‌دنبال اضافه عرضه‌ جهانی و تداوم تولید در ایالات‌متحده 4درصد کاهش یابد. همچنین پیش‌بینی شده است، میانگین قیمت گاز طبیعی اروپا و همچنین میانگین قیمت گاز مایع ژاپن 4درصد کاهش یابند. میانگین قیمت زغال سنگ، نیز هر دو در سال 2015 حرارتی استرالیا نیز در سال 2016، 18درصد کاهش یابند. میانگین قیمت زغال‌سنگ حرارتی استرالیا نیز در سال 2015 نسبت به سال قبل به‌دلیل تقاضای ضعیف خصوصا از سمت چین، موجودی انبار بالا و راه‌اندازی خطوط تولید جدید در این سال 18درصد کاهش یافت. کاهش تقاضای چین به‌عنوان مصرف‌کننده نیمی از

زغال ‌سنگ جهان دلیل اصلی این کاهش قیمت به‌شمار می‌آید. بانک جهانی در گزارش ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده است که به‌دلیل تقاضای ضعیف، مازاد عرضه، ارزان بودن گاز طبیعی و همچنین سیاست‌های جهانی در راستای حمایت از محیط‌زیست، میانگین قیمت زغال‌سنگ در سال 2016، معادل 13درصد کاهش یابد.

سیمای آماری فلزات اساسی

در بازار فلزات صنعتی، میانگین قیمت سنگ آهن در سال 2015 نسبت به سال قبل، 42درصد کاهش یافت که علت آن تداوم عرضه در شرایط ضعف تقاضا خصوصا از سمت چین، به عنوان مصرف‌کننده نیمی از سنگ آهن جهان بوده است. علاوه بر این، پیشران‌های سمت تقاضا نیز بر کاهش بیشتر قیمت سنگ آهن در این سال دامن زدند؛ در این سال تولید برخی کارخانه‌های با بهره‌وری بالا در استرالیا و برزیل آغاز شد و کمپانی‌های بزرگی نظیر ریوتینتو استرالیا و واله برزیل برای حفظ سهم بازار و بیرون راندن رقبای ضعیف‌تر، باوجود افت قیمت سنگ آهن، به تولید خود ادامه دادند و سبب افت بیشتر قیمت آن شدند، تا آنجا که برخی کارخانه‌های با هزینه بالای تولید، ناچار شدند تولید خود را کاهش دهند یا تولید برخی واحدها را متوقف کنند. بانک جهانی در ماه ژانویه 2016 پیش‌بینی کرد که متوسط قیمت سنگ‌آهن در سال 2016 به دلیل ضعیف ماندن تقاضای فولاد چین و تداوم مازاد عرضه خصوصا از سوی کارخانه‌های با هزینه تولید پایین در استرالیا، 25درصد کاهش یابد. میانگین قیمت مس نیز در سال 2015 نسبت به سال قبل، 20درصد تنزل کرد. افت قیمت مس در این سال عموما به‌دلیل شروع تولید ظرفیت‌های جدید بود، آن هم در شرایطی که تقاضای چین خصوصا در بخش ساخت و ساز و زیرساخت‌ها ضعیف بوده است. بخش دیگری از کاهش قیمت مس در سال 2015 به‌دنبال افزایش ارزش دلار در پی گمانه‌زنی‌ها برای افزایش نرخ بهره امریکا بوده است. چشم‌انداز فلز سرخ در سال 2016 به‌دلیل کند شدن رشد تقاضای چین در بخش‌های کلیدی خصوصا بخش ساخت‌وساز، نامطلوب است. علاوه بر آن احتمالا در کوتاه‌مدت ظرفیت‌های جدید معادن مس در جهان افزایش می‌یابد که کاهش قیمت در سال 2016 را تشدید خواهد کرد. به این ترتیب، بانک جهانی در ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده است که میانگین قیمت مس در سال 2016، 9درصد کاهش یابد. میانگین قیمت آلومینیوم در سال 2015 نسبت به سال قبل، به‌دلیل صادرات بالای آلومینیوم از چین، در شرایطی که تقاضای داخلی چین ضعیف بود 11درصد تنزل کرد. کشور چین با وجود داشتن تعداد زیادی از کارخانه‌های ذوب آلومینیوم با بهره‌وری پایین، با حمایت‌های دولت توانست صادرات خود را در شرایط قیمت‌های پایین، بالا نگه دارد. البته پایین آمدن قیمت انرژی در این سال عامل دیگری در جهت کاهش هزینه تولید آلومینیوم، به عنوان یک کالای انرژی‌بر بوده است. در مقایسه با سایر فلزات، چشم‌انداز تقاضای آلومینیوم به‌دلیل کاربرد آن در بخش‌های مختلف و امکان جایگزین کردن آن به‌جای برخی مصارف فلزات دیگر مطلوب است، با این وجود، کاهش مصرف جهانی فلزات به این فلز هم سرایت خواهد کرد. در چین، ظرفیت‌های جدید که هزینه تولید در آنها پایین است، در حال افزایش تولید و تقویت اضافه عرضه در بازار آلومینیوم هستند. در مجموع، با وجود انتظار تقاضای نسبتا مناسب برای آلومینیوم، نیاز است که برای کاهش اضافه عرضه، تولیدات با بهره‌وری پایین بیشتری متوقف شوند. بر اساس پیش‌بینی بانک جهانی در ژانویه 2016، انتظار می‌رود میانگین قیمت آلومینیوم در سال 2016 نسبت به سال 2015، 7درصد کاهش یابد.

فلزات گرانبها و کمترین کاهش قیمت

در بازار فلزات گرانبها، میانگین قیمت طلا در سال 2015 نسبت به سال قبل عمدتا به‌ دلیل کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری 8.3درصد کاهش یافت. کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری به ‌دلیل انتظار برای افزایش نرخ بهره امریکا توسط فدرال رزرو و کاهش جذابیت بازار طلا برای سرمایه‌گذاران رخ داد. براساس گزارش بانک جهانی در ژانویه 2016 پیش‌بینی می‌شود، قیمت طلا در سال 2016، 7.3درصد کاهش یابد که علت اصلی آن انتظار افزایش ارزش دلار و اعمال سیاست‌های انقباض پولی بیشتر توسط بانک مرکزی ایالات متحده است. میانگین قیمت نقره نیز در سال 2015 نسبت به سال قبل 18درصد تنزل کرد؛ همانند طلا کاهش قیمت نقره نیز عمدتا به دلیل کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری بوده است. کاهش تقاضای صنعتی سبب شد افت قیمت نقره بیش از طلا باشد به طوری‌ که نسبت قیمت طلا به نقره در نیمه دوم سال 2015، 4درصد نسبت به نیمه اول سال افزایش یافت. براساس گزارش ماه ژانویه 2016 بانک جهانی پیش‌بینی می‌شود در بین فلزات، قیمت نقره بیشترین افت را در سال 2016 داشته باشد و تا 11درصد کاهش یابد که علت آن کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری و صنعتی همچنین آسیب‌پذیری بیشتر نقره نسبت به کاهش تقاضای صنعتی در مقایسه با طلاست. میانگین قیمت پلاتین در سال 2015 نسبت به سال قبل به‌ دلیل وجود انبار بالا، تقاضای وارداتی ضعیف بخش جواهرسازی چین، کاهش تقاضای سرمایه‌گذاری همچنین رشد استخراج آن از معادن خصوصا معادن آفریقای جنوبی بعد از اعتصاب کارگران در سال 2014، 24درصد کاهش یافت. براساس گزارش ماه ژانویه 2016 بانک جهانی برآورد می‌شود قیمت پلاتین در این سال به‌ دلیل اضافه عرضه بیش از 10درصد کاهش یابد.

بازار پررونق کالاهای کشاورزی

در بازار کالاهای کشاورزی، میانگین قیمت ذرت در سال 2015 نسبت به سال قبل به‌ دلیل شرایط مطلوب تولید با وجود پدیده ال‌نینو 12درصد تنزل کرد. شورای بین‌المللی غلات در گزارش آوریل 2016 پیش‌بینی کرده است، تولید و مصرف جهانی ذرت در سال زراعی 2016-2015 نسبت به سال قبل زراعی کاهش یابد به طوری‌ که مصرف در این سال برخلاف سال قبل بیشتر از تولید باشد. اما پیش‌بینی این شورا، فائو و بانک جهانی برای سال 2017-2016 حاکی از افزایش تولید و مصرف ذرت است. لازم به ذکر است در مورد شدت رشد تولید در مقایسه با مصرف اختلاف نظر وجود دارد؛ شورای بین‌المللی غلات انتظار دارد در سال زراعتی 2017-2016 تولید بیشتر از مصرف باشد اما پیش‌بینی فائو و بانک‌ جهانی عکس آن است.

بانک جهانی که در گزارش ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده بود متوسط قیمت ذرت در سال 2016، 0.1درصد افزایش یابد در گزارش آوریل پیش‌بینی خود را تغییر داد و برآورد کرد متوسط قیمت ذرت در این سال 3درصد نسبت به سال قبل کاهش یابد. همچنین در این گزارش پیش‌بینی شده است متوسط قیمت ذرت در سال 2017، 3درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته باشد. میانگین قیمت دانه سویا در سال 2015 نسبت به سال قبل به دلیل شرایط مناسب تولید 20.5درصد کاهش یافت. براساس پیش‌بینی آوریل 2016 شورای بین‌المللی غلات و فائو، تولید و مصرف دانه سویا در سال زراعتی 2016-2015 نسبت به سال قبل افزایش می‌یابد و تولید همانند سال‌های قبل بیشتر از مصرف خواهد بود. همچنین شورای بین‌المللی غلات برای سال زراعی 2017-2016 پیش‌بینی کرده است تولید و مصرف نسبت به سال قبل زراعی افزایش یابد اما برخلاف سال زراعی 2016-2015 مصرف6 برابر بیشتر از تولید خواهد بود. بانک جهانی در ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده بود متوسط قیمت دانه سویا در این سال 2.3درصد افزایش یابد. اما در آوریل برآورد کرد این قیمت در سال مذکور بدون تغییر خواهد بود و در سال 2017، 3/3درصد رشد خواهد داشت. میانگین قیمت برنج تایلند نیز در سال 2015 نسبت به سال قبل به دلیل شرایط مطلوب عرضه با وجود اثر نامطلوب ال‌نینو و همچنین کند شدن رشد مصرف، کاهش 8.5درصدی را تجربه کرد. براساس پیش‌بینی آوریل 2016 شورای بین‌المللی غلات در سال زراعی 2016-2015 تولید برنج کاهش و مصرف آن افزایش می‌یابد به طوری که در این سال زراعی نیز همانند سال قبل مصرف بیشتر از تولید خواهد بود. فائو و شورای بین‌المللی غلات برای سال زراعتی 2017-2016 پیش‌بینی کرده‌اند که تولید و مصرف هر دو افزایش یابد و در این سال زراعی نیز همانند سال‌های قبل مصرف بیشتر از تولید خواهد بود. بانک جهانی که در ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده بود متوسط قیمت برنج تایلند در این سال 4.2درصد کاهش یابد در گزارش آوریل با استناد به نتایج گزارش‌های شورای بین‌المللی غلات و فائو برآورد کرد، این قیمت در سال 2016 تنها 3درصد کاهش یابد و در سال 2017 یک درصد افزایش یابد.

میانگین قیمت گندم نیز در سال 2015 نسبت به سال قبل 29درصد تنزل کرد؛ کاهش قیمت گندم عمدتا به دلیل شرایط مناسب عرضه با وجود اثر نامطلوب ال‌نینو بوده است. البته عوامل دیگر ازجمله تقویت ارزش دلار، قیمت‌های پایین‌تر انرژی، موجودی انبار بالا و رشد ضعیف تولید سوخت‌های زیستی از دیگر عواملی است که به کاهش بیشتر قیمت گندم در این سال دامن زد. شورای بین‌المللی غلات در گزارش آوریل 2016 برای سال زراعتی 2016-2015 پیش‌بینی کرده است، تولید و مصرف گندم هر دو نسبت به سال قبل افزایش یافته و تولید بر مصرف پیشی گیرد. اما این شورا و فائو برای سال زراعی 2017-2016 پیش‌بینی کردند، تولید و مصرف گندم کاهش یابد و انتظار می‌رود در سال زراعی 2017-2016 برخلاف سال قبل زراعی مصرف گندم بیشتر از تولید باشد. بانک جهانی که در گزارش ژانویه 2016 پیش‌بینی کرده بود متوسط قیمت گندم در این سال 9درصد کاهش یابد در ماه آوریل با استناد به نتایج گزارش‌های شورای بین‌المللی غلات و فائو برآورد کرد، این قیمت در سال مذکور 11.7درصد کاهش و در سال 2017، 4.4درصد افزایش یابد.

مشاهده صفحات روزنامه