هر چند توپولوژی اینترنت در جهان، سلسله مراتبی نیست و این یعنی هیچ نقطه اندازه‌گیری واحدی برای کل ترافیک اینترنت وجود ندارد و نمی‌توان آن را جداسازی کرد اما در سال‌های اخیر، به‌ویژه با به میان آمدن پای طرح‌هایی همچون «صیانت»، تعاریف ترافیک بین‌الملل و اینترنت داخلی در ایران شکل جدی‌تری گرفته‌اند.
موضوع ترافیک داخلی و ترافیک بین‌الملل با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات مطرح شد و شرکت‌های خدمات اینترنتی موظف به تفکیک ترافیک مصرفی در داخل و خارج شدند. البته شاید هنوز چندان متوجه تفاوت میان ترافیک بین‌الملل با اینترنت داخلی نشده بودیم تا اینکه در بازه‌هایی از زمان، هنگامی‌که اختلال و انسداد در شبکه اینترنت ایران را تجربه کردیم، اگر حتی به جای وارد کردن دامین یک سایت داخلی، نام آن را در موتور جست‌وجویی مثل گوگل وارد می‌کردیم، دسترسی به آن امکان‌پذیر نبود. این البته در حالی است که در سال‌های اخیر، برخی از اپراتورهای اینترنت در ایران هزینه‌های ترافیک داخلی و ترافیک خارجی را تفکیک و قیمت‌های متفاوتی برای هر یک از آنها ارایه کرده‌اند. در این جداسازی، سایت‌هایی که روی سرورهای داخلی اجرا شده‌اند (مثل خبرگزاری‌ها، سایت‌های بانکی، سایت مدارس و دانشگاه‌ها، شبکه‌های اجتماعی ایرانی و…) سایت‌های داخلی به شمار می‌روند و سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که روی سرور خارجی سرویس می‌دهند، ترافیک خارجی محسوب می‌شوند. حدود سال ۱۳۹۷ بود که مخابرات ایران اعلام کرد: هزینه ترافیک در سایت‌های داخلی، کمتر از سایت‌های خارجی خواهد بود. این در حالی بود که سازمان تنظیم مقررات نیز ۲۰۰ سایت پربازدید ایرانی را مشخص کرد و با تفکیک آنها، هزینه اینترنت مصرفی کاربران را کاهش داد. بنابراین، ترافیک داخلی مربوط به سایت‌ها و پیام‌رسان‌هایی است که سرور آنها در داخل ایران است و هر سرویسی که از سوی یک سرور خارجی ارایه شود، دیگر در ترافیک داخلی جایی ندارد و جزو ترافیک بین‌الملل محسوب می‌شود. در واقع، وقتی سرور یک سایت در خارج از ایران قرار داشته باشد، درخواست شما از داخل شبکه اینترنت ایران به سمت روترها و سرور آن به مقصدی در خارج از کشور ارسال می‌شود و جواب ارسالی آن هم روی همان بستر به سمت کامپیوتر شما ارسال می‌شود. به همین علت، ارسال و دریافت اطلاعات در بستری خارج از ایران انجام می‌شود و به حجم مصرفی برای ارسال و دریافت این اطلاعات برای ارتباط با سروری در خارج از کشور، ترافیک خارجی می‌گویند. در این حالت اینترنت مصرفی، اینترنتی با ترافیک بین‌الملل است. اینترنت بین‌الملل یک شبکه بسیار بزرگ از کامپیوترهای اختصاصی نیز است که روتِر نام دارند و کار هر روتر، اطلاع از شیوه جابه‌جایی بسته‌های کوچک اطلاعات از مبدا به مقصد است. هر بسته، تا رسیدن به مقصد نهایی خود می‌تواند از چندین روتر رد شود. به این بسته‌ها هاپ گفته می‌شود. اولین روترهای اینترنت، در سال اختراع این شبکه یعنی ۱۹۶۹ تنها چهار کامپیوتر بودند؛ در حالی‌که اکنون میلیون‌ها کامپیوتر در جهان میزبان شبکه هستند. فناوری‌ای که اینترنت بین‌الملل یا شبکه جهانی برای انتقال پیام استفاده می‌کند، یک فناوری ساده است که نزدیک به صدوچند سال پیش به وجود آمده: فیبر نوری؛ فیبرهای نوری یا همان کابل‌ها این روزها از طریق خشکی و دریا، به نقاط زیادی از جهان کشیده شده‌اند تا مردم همه قاره‌ها بتوانند به این شبکه دسترسی داشته باشند.
تفاوت تعرفه‌ای
نخستین مورد در بحث تفاوت میان ترافیک بین‌الملل با اینترنت داخلی، مساله تعرفه است؛ براساس سیاست‌گذاری شورای عالی فضای مجازی کمیسیون تنظیم مقررات در دولت یازدهم مصوب کرد که اپراتورهای مخابراتی موظف هستند اقداماتشان را برای اینکه محاسبات ترافیکی داخلی و بیرونی مجزا انجام شود به عمل بیاورند. برهمین اساس سیاست‌گذاری و اعلام نرخ ترافیک داخلی باید حداقل نصف قیمت بین‌الملل در نظر گرفته شود. همچنین طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات، ترافیک مصرفی در اینترنت داخلی نسبت به اینترنت خارجی نیم‌بها محاسبه می‌شود. به همین علت، در هنگام خرید بسته‌ها و سرویس‌های اینترنت معمولا مقدار آستانه مصرف آن به روش محاسبه اینترنت داخلی ذکر می‌شود. البته، شرط لازم برای نیم‌بها حساب شدن ترافیک، فقط داخلی بودن سرور سایت نیست. باید نام سایت مورد نظر در پورتال سازمان فناوری اطلاعات ایران به نشانی http: //ito.gov.ir باشد یا دامنه و آدرس (IP) در سازمان فناوری اطلاعات ایران ثبت شود تا این آدرس‌ها توسط این سازمان به اپراتورهای اینترنتی برای اعمال اینترنت نیم‌بها اطلاع داده شود. علاوه‌بر این، اگر هنگام استفاده از اینترنت داخلی فیلترشکن شما روشن باشد، ترافیک مصرفی به صورت بین‌الملل محاسبه می‌شود. این در حالی است که سازمان تنظیم مقررات، شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنت را موظف کرده تا ریز کارکرد سرویس اینترنت هر کاربر را بر اساس ترافیک داخلی و خارجی تفکیک کنند. به این شکل، می‌توانید با وارد شدن به پنل کاربری‌تان، جزئیات آخرین اتصال و مقدار حجم مصرفی خود را مشاهده کنید. همچنین، کمیسیون تنظیم مقررات برای حفظ حقوق مصرف‌کنندگان، رگولاتوری را موظف کرده است تا بر نحوه محاسبه ترافیک اینترنتی شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنت نظارت داشته باشد. این سازمان حتی به صورت دوره‌ای و مشخص، حجم خریداری‌شده توسط کاربران را بررسی کرده تا زودتر از زمان موعد به پایان نرسد. این در حالی است که اگر کاربران از شرکت ارایه‌دهنده خدمات اینترنت خود در رابطه با نحوه محاسبه حجم مصرفی شکایت داشته باشند، این سازمان موظف به بررسی و رسیدگی به آن است. در بحث تفاوت میان ترافیک بین‌الملل و اینترنت داخلی، بحث دیگری نیز مورد توجه است؛ محدوده مسیریابی داده‌ها. در اینترنت داخلی، برای دسترسی به یک سایت داخلی، داده‌ها مسیری در بین روترهای داخل ایران را طی می‌کنند و به سرور می‌رسند. در این حالت سیستم مبدا، روترها و سرور همه در ایران قرار دارند. اما در اینترنت خارجی، داده‌ها از روترهای داخلی عبور می‌کنند و به روترهای خارجی می‌رسند. در نهایت سرور مقصد که در مکانی خارج از ایران قرار دارد، داده‌ها را دریافت می‌کند. در چنین شرایطی، اگر شبکه داخلی اینترنت و سرورهای داخلی دچار مشکل شوند، سایت و نرم‌افزارهایی که در بستر اینترنت بین‌الملل قرار دارند، دچار مشکل نخواهند شد. اما در عین حال، اگر سرور‌ها و اینترنت خارجی هم با مشکل مواجه شود، شبکه داخلی می‌تواند بدون هیچ مشکلی به فعالیت خود ادامه دهد. همچنین، گفته می‌شود یکی از مزایای شبکه داخلی، امنیت است. وقتی اطلاعات و سرور در بستر شبکه داخلی قرار دارند، احتمال سوء‌استفاده و از دست رفتن اطلاعات در آن کمتر است. به دلیل اینکه اگر در شبکه اینترنت داخلی مشکلی پیش بیاید، می‌توان سریع‌تر نسبت به شناسایی و رفع مشکل اقدام کرد اما این کار در اینترنت بین‌الملل زمان‌برتر است.
