عیسی زارع‌پور، وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات در حالی برنامه خود را در بخش‌های مختلف ارایه کرده که طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی که این روزها از جنجالی‌ترین اخبار این حوزه است و توسط نمایندگان مجلس برای بررسی به کمیسیون تخصصی سپرده شده، جایی در این برنامه ندارد. این در حالی است که طرح موسوم به صیانت بسیاری از مسوولیت‌های وزارت ارتباطات را تغییر می‌دهد و بنابراین از وزیر ارتباطات انتظار می‌رود که موضعش را درباره آن مشخص کند.
عیسی زارع‌پور، رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه که در اسفند ۱۳۹۸ توسط سید ابراهیم رییسی به عنوان رییس وقت قوه قضاییه، به این سمت گمارده شده بود، اکنون به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم توسط رییس‌جمهوری به مجلس شورای اسلامی معرفی شده است. زارع‌پور که دارای مدرک کارشناسی مهندسی کامپیوتر از دانشگاه رازی و کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر-نرم‌افزار از صنعتی شریف است و دکترای خود را در رشته مهندسی کامپیوتر، گرایش شبکه‌های رایانه‌ای از دانشگاه نیوساوت ولز استرالیا دریافت کرده، از دولت نهم فعالیت‌های اجرایی خود را آغاز کرده و در دولت‌های نهم و دهم به عنوان مشاور آی‌تی وزرای ارتباطات و بهداشت مشغول به کار شده است و عضویت کمیسیون فناوری دولت در دولت دهم را نیز در کارنامه خود دارد. زارع‌پور برنامه خود را برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بـا رویکـرد مبتنـی بـر به‌کارگیـری تمامـی ظرفیت‌هـای داخلـی و خارجـی اعـم از جمعیـت جـوان و نخبـه، وجـود بیـش از ۴۰ سـال تجربـه در مدیریـت حـوزه فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات کشـور، دسـتاوردهای سیاسـتی و اجرایـی در مدیریـت ایـن عرصـه، هم‌صدایـی کشـورهای منطقـه و سـایر کشـورهای همسـو بـا جمهـوری اسـلامی ایـران در ایـن عرصـه؛ بـا نـگاه درون‌سـاز و برون‌نگـر، در بخش‌های مختلف منتشر کرده است.
با وجود این، به نظر می‌رسد برنامه او بیشتر از اینکه به حوزه ارتباطات مربوط باشد، به حوزه حکمرانی و فناوری پرداخته است، موضوعی که محمد کشوری، کارشناس فناوری اطلاعات، در گفت‌وگو با تعادل به آن اشاره کرده و از نقاط ضعف برنامه‌های زارع‌پور دانست. کشوری اظهار کرد: وزارت ارتباطات، سه بخش اصلی دارد، بخش IT که مربوط به فناوری اطلاعات است، بخش CT که همان فناوری ارتباطات است و بخش پستی. در بخش پستی در سال‌های گذشته به آن معنا دغدغه‌ای وجود نداشته، اما بیشتر چالش‌ها در بخش IT و CT وجود داشته است. از دهه هفتاد تا کنون، بیشترین سابقه و توانمندی وزرای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، مربوط به بخش CT که شامل تلکام و ارتباطات می‌شود بوده است، به استثنای آقای واعظی که در هیچ یک از این بخش‌ها سابقه چندانی نداشت و آقای جهرمی هم در هر دو بخش تا حدودی سابقه داشت. اما تا پیش از این، آقایان معتمدی، سلیمانی و تقی‌پور که وزرای پیشین این حوزه بودند، سابقه تلکامی داشتند. بخش مهمی از دغدغه‌های وزارت ارتباطات در بخش CT است. چالش‌های مربوط به اپراتورها و زیرساخت‌ها و موضوعات متنوعی که به این حوزه‌ها مربوط می‌شود، به فناوری ارتباطات برمی‌گردد، بنابراین برای آقای زارع‌پور که سابقه و توانایی‌اش بیشتر در حوزه IT است، مقداری زمان می‌برد تا به این حوزه مسلط شود و در جریان سابقه و پیشینه موضوعات قرار گیرد.
در برنامه ارایه‌شده، جنبه IT پررنگ است
ظاهرا آقای زارع‌پور طبق رزومه‌ای که دارند، در بخش IT و دولت الکترونیک، آشنایی و توانمندی دارند که از جهتی برای وزارت ارتباطات نقطه قوت است. اما همچنان باید توجه داشت که همه این خدمات هم در وزارت ارتباطات روی بخش فناوری ارتباطات سوار می‌شود. حوزه ICT دارای دو بال IT و CT است و کسی که وزیر می‌شود باید در هر دو بال تا حدودی شناخت داشته باشد تا بتواند سکان هدایت را به‌خوبی در دست گیرد. در برنامه آقای زارع‌پور هم جنبه IT شامل فضای مجازی و حکمرانی، پررنگ‌تر بود. با توجه به اینکه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور، یک شورای عالی فضای مجازی داریم، بخش‌هایی از حکمرانی به این شورا و دبیر شورا و مرکز ملی فضای مجازی برمی‌گردد و قاعدتا باید سهم بخش زیرساختی و فناوری ارتباطات در وزارت ارتباطات پررنگ‌تر باشد، چون این کاری نیست که مرکز ملی فضای مجازی بتواند انجام دهد. اما در بخش حکمرانی و فضای مجازی و سیاست‌گذاری و مباحث این‌چنینی، مرکز ملی تا حدود زیادی می‌تواند این موارد را پوشش دهد. نقطه ضعف برنامه آقای زارع‌پور شاید این باشد که بحث‌های مربوط به فضای مجازی و حکمرانی پررنگ‌تر بوده و به بخش‌های زیرساختی و تنظیم مقرراتی حوزه ارتباطات کمتر پرداخته شده است. البته بخشی از این هشت حوزه ارایه‌شده در برنامه آقای زارع‌پور تنظیم‌گری است که در این بخش نکات مطلوب زیادی وجود دارد که باید به آنها پرداخته شود، اما جایشان در این برنامه خالی بود.
ارتباطات ثابت از نقاط ضعف ماست
وی با بیان اینکه ارتباطات ثابت یکی از نقاط ضعف ماست که توسعه آن باید یکی از اولویت‌های جدی وزارت ارتباطات قرار گیرد، بیان کرد: بخش زیادی از این توسعه ارتباطات ثابت به مخابرات برمی‌گردد که زیرساخت‌ها به‌صورت انحصاری در اختیار مخابرات است و در سال‌های گذشته هم مخابرات سرمایه‌گذاری کافی در این حوزه نکرده، یا در اختیار بخش خصوصی قرار نداده است که آنها سرمایه‌گذاری کنند، ضمن اینکه خود دولت هم باید حمایت کند. همه جای دنیا توسعه زیرساخت ثابت فیبر نوری به دلیل هزینه‌های سنگینی که دارد، توسط دولت حمایت می‌شود. این حمایت هم لزوما پرداخت مالی نیست، بعضی هم البته یارانه می‌دهند، اما به‌طورکلی مقررات باید طوری باشد که سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی مقرون‌به‌صرفه باشد. توسعه ارتباطات ثابت هم به فناوری ارتباطات برمی‌گردد که سابقه آقای زارع‌پور خیلی با این بخش مرتبط نیست اما امیدواریم در صورت رای اعتماد به ایشان هم معاونینی که انتخاب می‌کنند، از جمله معاون مربوط به این موضوع که در سازمان تنظیم مقررات است، فرد مسلطی باشد که بتواند این توسعه را پیش ببرد.
هماهنگی‌ها در حوزه فضایی باید بیشتر شود
کشوری با اشاره به وجود بخشی تحت عنوان شتابدهی رشد صنعت فضایی در برنامه پیشنهادی زارع‌پور اظهار کرد: بخش فضایی از زمان دولت آقای احمدی‌نژاد دچار یک کشمکش بین وزارت ارتباطات و ریاست‌جمهوری بر سر سازمان فضایی و شورای عالی فضایی بوده که از وزارت ارتباطات به نهاد ریاست‌جمهوری برود. بخش استفاده تجاری از فناوری فضایی و داده‌های فضایی در دوره وزارت آقای جهرمی بیشتر مطرح شد، اما برخی معتقدند سازمان فضایی باید در حوزه پرتاب ماهواره‌ها و بحث‌های فناورانه و توسعه ماهواره تمرکز بیشتری داشته باشد. به‌صورت کلی در حوزه فضایی هم باید هماهنگی بیشتری با ریاست‌جمهوری و مجموعه‌هایی که در حوزه هوافضا کار می‌کنند، انجام شود.
چالش چگونگی کاهش وابستگی به ابزارهای خارجی
این کارشناس فناوری اطلاعات درباره تاکید برنامه زارع‌پور به وابستگی شدید به محصولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خارجی را به عنوان یکی‌از چالش‌های مقابله با نفوذ به زیرساخت‌های فاوای کشور، بیان کرد: در اسناد بالادستی معمولا تاکید به کاهش این وابستگی وجود دارد اما مساله این است که اجرای آن با مشکل روبرو می‌شود. اینکه با چه ابزارهایی می‌توان این موضوع را پیاده‌سازی کرد، یا اینکه چقدر از این ابزارها در اختیار وزیر ارتباطات است، چراکه بخش زیادی از این ابزارها ممکن است در اختیار وزارت صنعت باشد، از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین اگرچه نفس تاکید به استفاده از ابزارهای بومی در اسناد بالادستی از جمله طرح کلان شبکه ملی اطلاعات وجود دارد، اینکه وزارت ارتباطات بتواند این هدف را با چه ابزارهایی محقق کند، مهم است.
نظر زارع‌پور درباره طرح صیانت از کاربران چیست
این روزها یکی از جنجالی‌ترین اخبار در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، طرح صیانت است که نگرانی‌هایی را در میان کاربران اینترنتی ایجاد کرده. این طرح که پیش از این با عنوان «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» مطرح بود و اکنون با تغییر عنوان به «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» و تغییرات ماهوی دیگری مواجه شده، موافقان و مخالفانی دارد که در این مدت به بیان نظرات خود پرداختند. با وجود این، درنهایت نمایندگان موافق این طرح در مجلس شورای اسلامی به بررسی این طرح براساس اصل ۸۵ قانون اساسی رای دادند. با وجود این، عیسی زارع‌پور به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات، که شاید بیشترین تاثیر را از این طرح می‌گیرد، اظهارنظری درباره آن نداشته است. کشوری با بیان اینکه از مطالبات رسانه‌ها باید این باشد که آقای زارع‌پور در این زمینه اظهارنظر کنند، گفت: تا کنون خبر معتبری در این خصوص از طرف ایشان شنیده نشده است. باید دید موضع ایشان در خصوص طرح صیانت چیست، چون حتما در مجلس شورای اسلامی هم از ایشان درباره این موضوع می‌پرسند. این طرح حتی اگر اصلاح هم شود، اینکه این اصلاحات باید شامل چه مواردی باشد و نگاه وزارت ارتباطات به این مساله چیست، خیلی مهم است. طرح صیانت بسیاری از مسوولیت‌های وزارت ارتباطات را تغییر می‌دهد و از وزیر ارتباطات انتظار می‌رود که درباره آن موضعش را مشخص کند. بنا شده این طرح در کمیسیون ویژه بررسی شود و مواد و بندهای مختلف این طرح مستقیما به حوزه اختیارات وزیر ارتباطات برمی‌گردد. باید ایرادات این طرح بررسی شود و وزیر ارتباطات هم باید به دنبال رفع این ایرادات باشد و اعلام کند که چه مواردی از نظر ایشان دارای مشکل است، با وجود این، تا کنون هیچ موضعی از جانب ایشان درباره این طرح شنیده نشده است.
