دبیر شورای عالی فضای مجازی چندی پیش از برنامه‌ریزی برای تدوین مقررات استفاده از اینترنت ماهواره‌ای خبر داد و گفته بود برای آنکه با ورود این فناوری، حکمرانی فضای مجازی خدشه‌دار نشود، باید تدابیری صورت داد. هرچند با انتقاداتی که نسبت به این اظهارات مطرح شد، کمی از این موضع عقب‌نشینی کرد و گفت که تنها راه مقابله فنی با اینترنت ماهواره‌ای ارایه امکانات فنی ارزان و با کیفیت روی شبکه اینترنت زمینی است. باید سیستم زمینی اینترنت را تقویت کنیم و از توسعه شبکه‌های ماهواره‌ای اینترنت نترسیم. با وجود این، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، روز گذشته بار دیگر به اینترنت ماهواره‌ای اشاره کرد و با تاکید بر اینکه اینترنت ماهواره‌ای برای ما تهدید نیست، گفت که ایران برای استفاده از فناوری‌های ماهواره‌ای مقررات سرزمینی دارد و هر شرکتی که بخواهد در این زمینه فعال شود، اگر حقوق بین‌الملل را رعایت کند باید از ما مجوز بگیرد.
کارشناسان حوزه فناوری، معتقدند ایجاد محدودیت در اینترنت ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس امکان‌پذیر نیست و اینترنت استارلینک یا اینترنت ماهواره‌ای خیلی سریع تر از آنچه فکر می‌کنیم در ایران در دسترس خواهد بود و تا چند ماه آینده در آسمان ایران ظاهر می‌شود. با وجود این، از آنجا که اسپیس ایکس یک شرکت امریکایی است ملزم به رعایت قوانین دولت امریکاست بنابراین ارایه این سرویس مانند سایر سرویس‌های دیگر شرکت‌ها دستخوش برخی جهت‌گیری‌های سیاسی خواهد بود. مواضعی که در همین ابتدای کار دیده می‌شود بدون شک بر کیفیت و کمیت ارایه سرویس اینترنت موثر خواهد بود. از سوی دیگر، جدای از بحث مشکلات گرفتن مجوزها واقعیت امر این است که هزینه اشتراک ماهانه برای دریافت سرویس اینترنت ماهواره‌ای بسیار بیشتر از هزینه دیگر راه‌های دریافت اینترنت است. طوری که یک‌بار باید ۴۹۹ دلار برای سخت‌افزارهای زمینی لازم هزینه کرد و سپس ماهانه ۹۹ دلار برای خود سرویس اینترنت پرداخت به همین دلیل استفاده از اینترنت ماهواره‌ای نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا در حال حاضر یک روش رایج نیست.
کارگروهی برای مواجهه با خدمات
اینترنت ماهواره‌ای
ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی چندی پیش با اشاره به اینکه اینترنت ماهواره‌ای با هدف ارایه خدمات به یک میلیارد نفر از جمعیت جهان که فاقد امکانات ارتباطات هستند، تعریف شده است، تاکید کرد: کارگروهی در مرکز ملی فضای مجازی برای مواجهه با خدمات اینترنت ماهواره‌ای تشکیل شده است. به هر حال برای مواجهه با این فناوری راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد که آن را بررسی و پیگیری می‌کنیم. وی از برنامه‌ریزی برای مقررات‌گذاری استفاده از اینترنت ماهواره‌ای، توسط کاربران در کشور خبر داد و گفت: از سوی دیگر برای شرکت‌هایی که نسبت به ارایه خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای اقدام می‌کنند باید مقررات تدوین شود. در همین حال باید یک سری مجوز صادر شود تا کسانی که می‌خواهند در کشور از طریق این شبکه‌های دسترسی فعالیت کنند حتماً اخذ مجوز کنند. علاوه بر حوزه مقررات‌گذاری، برای آنکه حکمرانی فضای مجازی کشور دچار خدشه نشود، باید اقداماتی صورت گیرد. یک سلسله تدابیری را در مرکز ملی فضای مجازی در نظر گرفته‌ایم که از مهم‌ترین این تدابیر، تقویت شبکه اینترنت ثابت کشور است. شبکه ثابت اینترنت کشور دچار نقص است و پاسخگو نیست. به همین دلیل بار بسیار سنگینی به شبکه موبایل کشور وارد شده است. لذا شبکه اینترنت ثابت باید توسعه پیدا کند.
وزارت ارتباطات در زمینه
عدم توسعه شبکه ثابت مقصر است
وی گفت: ما مواجه هستیم با این موضوع که منظومه‌های ماهواره‌ای در حال آمدن هستند و با آمدن آن، ممکن است که به یک‌باره کل شبکه ملی اطلاعات زیر سوال برود؛ اگر شبکه ملی اطلاعات نتواند خدمات بهتر، ارزانتر و با سرعت بیشتر و با تنوع بیشتر ارایه دهد، عملاً شبکه ملی، تحت‌الشعاع شبکه‌های جهانی اینترنت ماهواره‌ای که عمدتاً هم امریکایی هستند قرار خواهد گرفت. بنابراین توجه بیشتری می‌طلبد که ما شبکه اینترنت ثابت کشور را توسعه دهیم. متأسفانه شبکه ثابت اینترنت در سال‌های گذشته به دلیل نامناسب بودن مدل درآمدی و به دلایلی دیگر، توسعه مناسب پیدا نکرده و وزارت ارتباطات در این رابطه کوتاهی دارد و مقصر است. در این حوزه شبه‌انحصار مخابرات را در مقابل شرکت‌های FCP داریم و در بخشی از قسمت‌های شبکه، مانند کابل، شاهد انحصار هستیم. در این راستا یا باید انحصار شکسته شود یا مخابرات ایران بپذیرد که با سرعت کافی، سرویس‌های لازم را ارایه دهد. رییس مرکز ملی فضای مجازی گفت: با این عدم توسعه، امنیت فضای مجازی کشور را در خطر می‌بینیم. این موضوع را در مرکز ملی فضای مجازی در سطح کارشناسی جلو می‌بریم. به این معنی که در حال مذاکره با شرکت مخابرات ایران، وزارت ارتباطات و سهامداران اصلی مخابرات که حتماً این سرمایه‌گذاری را در حوزه توسعه اینترنت ثابت انجام دهند. آنها هم به صورت ابتدایی و پایه‌ای پذیرفته‌اند این سرمایه‌گذاری باید انجام شود. اما متأسفانه در این حوزه با تأخیر مواجه هستیم. ما معتقدیم که باید در اسرع وقت این سرمایه‌گذاری صورت گیرد و شبکه دسترسی کشور توسعه پیدا کند. وی تصریح کرد: در کنار این تدابیر، توسعه شبکه موبایل نیز باید در دستور کار باشد که بتواند خدمات متنوع، ارزانتر و مناسب‌تری را در اختیار کاربران قرار دهد. در حوزه فضا نیز باید تدابیری انجام شود. در همین حال برای اینترنت ماهواره‌ای، در حوزه بین‌المللی نیز باید اقداماتی صورت گیرد تا بحث حاکمیت سرزمینی ما رعایت شود. برای این موارد متعدد، کار گروه‌های متعددی تشکیل شده و مرکز ملی فضای مجازی، ظرفیت قابل توجهی را برای رسیدگی به این موضوع اختصاص داده است.
همه دنیا با پدیده اینترنت ماهواره‌ای
مواجه می‌شوند
در عین حال، روز گذشته محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، درباره اینترنت ماهواره‌ای توضیح داد: باید بپذیریم اینترنت ماهواره‌ای پدیده‌ای است که تمام کشورهای دنیا با آن مواجه می‌شوند. هدف اصلی منظومه‌های ماهواره‌ای این است که بستر استفاده از اینترنت اشیا را در سراسر دنیا فراهم کنند. چون بسیاری از مناطق دورافتاده یا مزارع در دنیا، نه از طریق شبکه موبایل نه شبکه ثابت قابلیت پوشش‌دهی ندارند و اینترنت ماهواره‌ای برای کمک به چنین مشکلاتی راه‌اندازی شده و عصر جدیدی است. پروژه‌ای که در منطقه پارک ملی گلستان به سرانجام رسید، از سال ۱۳۹۸ شروع کردیم اما دو سال طول کشید تا بهره‌برداری شود، چون درخواست‌کننده پروژه سازمان محیط زیست بود و مانع پروژه هم همین سازمان بود. ما می‌خواستیم در جنگل دکل احداث کنیم و می‌گفتند کشیدن دکل و کابل برق، مخالف مقررات زیست محیطی است. مشکلات زیادی بود که توانستیم پروژه را در این پارک توسعه دهیم و برق را به تجهیزات برسانیم. می‌بینیم که اینترنت اشیا برای حفظ ایمنی و حفاظت از محیط زیست مورد استفاده قرار می‌گیرد، اتفاقاتی که متأسفانه امروزه در زاگرس و پارک ملی گلستان شاهد هستیم. البته امریکا همواره به دلیل خوی سلطه‌جویی در تمام عرصه‌ها که نه‌تنها در برابر ایران بلکه در برابر بسیاری از کشور دارد، می‌خواهد پلتفرم‌های خود را توسعه بدهد و اقتصاد حوزه دیجیتال را به‌صورت ۱۰۰ درصدی برای شرکت‌های خودش مطالبه کند. امریکا از مدت‌ها قبل دنبال ابزاری برای بسط سلطه خودش بر کشورها بوده است، پروژه‌هایی به اسم آزادی و مقابله با سانسور که در نهان اهداف اقتصادی دارند.
ما برای استفاده از فناوری‌های ماهواره‌ای
مقررات سرزمینی داریم
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه ما نیز باید در این شرایط خود را آماده کنیم، افزود: برخی از سخت‌گیری‌هایی که داخل کشور صورت می‌گیرد، باید مدیریت شده و رویه‌ها اصلاح شوند. البته باید به نیاز مردم هم توجه شود و اینکه این تکنولوژی در حال حاضر ایجاد شده است. ما برای استفاده از فناوری‌های ماهواره‌ای مقررات سرزمینی داریم و هر شرکتی که بخواهد در این زمینه فعال شود، اگر حقوق بین‌الملل را رعایت کند، باید از ما مجوز بگیرد و اگر مثل خیلی از مسائل دیگر رعایت نکنند، باید پیگیری حقوقی شود. البته سازمان فضایی هم به دنبال ایجاد منظومه ماهواره‌ای بوده و سند آن را استخراج کرده و طراحی‌ها را انجام داده است. هم شرایط مذاکرات بین‌المللی را در نظر گرفتیم تا ما نیز به کشورهای دارای منظومه ماهواره‌ای بپیوندیم. ما نباید از اینترنت ماهواره‌ای بترسیم، بلکه باید خودمان را آماده کنیم تا این فناوری هم فراگیر شود و برای آن اعتماد به نفس داشته باشیم و بدانیم اینترنت ماهواره‌ای قطعاً برای ما تهدید نیست و ما از فرصت‌هایی که ایجاد شده، استفاده می‌کنیم. همان‌طور که در این مدت با وجود تمام تحریم‌هایی که علیه ایران در حوزه فناوری تصویب شد، اقتصاد دیجیتال ما رشد کرد، در آینده نیز رشد خواهیم داشت.
