نرگس رسولی|
سال‌های اخر دولت اصلاحات بود که طرح آماک به عنوان طرح موفق نفتی بعد از سال‌ها ممارست جواب داد و قرار شد تا بالاخره گازهای همراه با نفت که در طی سنوات گذشته سوزانده می‌شد و الودگی هوای زیادی ایجاد کرده بود جمع‌آوری شود. طرحی که سال‌ها فعالیت مهندسی روی آن انجام شد اما بهد از رونمایی همانند بسیاری از طرح‌های قبلی بلاتکلیف ماند و احرایی نشد اما حالا هادی بیگی‌نژاد عضو هیات رییسه کمیسیون انرژی مجلس این طرح را زنده کرده و بدون ذکر نام طرح اماک در مورد پیشنهادش گفته است: صنعت پتروشیمی می‌تواند با ممانعت از سوزاندن بخشی از گازهای همراه نفت آنها را به محصولات مختلف تبدیل کند لذا می‌توان با جلوگیری از سوختن گاز فلر درآمدزایی بالایی ایجاد کرد.
وی، ضمن تاکید بر جمع‌آوری و بازیافت گازهای فلر پالایشگاه‌ها و تبدیل آن به فراورده‌های مختلف اظهار داشت: وزارت نفت باید طبق برنامه ششم توسعه کل کشور، سالانه 20 درصد سوختن گازهای فلر را کاهش دهد تا در پایان برنامه ششم، گازهای همراه نفت مهار شود.وی افزود: به نظر نمی‌رسد وزارت نفت توانسته باشد طبق برنامه ششم توسعه عمل کرده و موفق به مهار یا کاهش سوختن گاز فلر شده باشد، چرا که بر اساس مشاهدات و شواهد این گاز به مقدار قابل‌ملاحظه‌ای در حال سوختن است. عضو هیات رییسه کمیسیون انرژی ادامه داد: صنعت پتروشیمی می‌تواند با ممانعت از سوزاندن بخشی از گازهای همراه نفت آنها را به محصولات مختلف تبدیل کند لذا می‌توان با جلوگیری از سوختن گاز فلر درآمدزایی بالایی ایجاد کرد.
بیگی‌نژاد تصریح کرد: باوجود آنکه دولت‌های مختلف مهار این گازها را در برنامه خود داشته‌اند اما این اقدام هنوز محقق نشده است. وی با تاکید بر اینکه باید گازهای همراه نفت رایگان در اختیار بخش خصوصی قرار گیرند چراکه تنها در این شرایط فلر به فرآورده تبدیل خواهد شد، گفت: تبدیل فلر به محصولات مختلف نیاز به منابع مالی دارد بنابراین لازم است مشوق‌هایی در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد تا انگیزه ایجاد شده و تبدیل گازهای همراه نفت به فراورده‌های دیگر امکان‌پذیر شود.
اماک چیست؟
طرح جمع‌آوری گازهای همراه میدان‌های آب‌تیمور، منصوری، مارون، اهواز و کوپال موسوم به «آماک» یکی از طرح‌هایی است که پیش از انقلاب و با فشار سازمان ملل آغاز شد. قرار است با اجرای کامل این طرح، از سوزانده شدن 82میلیون مترمکعب گاز ترش همراه نفت لایه بنگستان مخازن نفت میدان‌های یاد شده جلوگیری شود و به این ترتیب شاهد کاهش روزانه 18هزار تن مواد آلاینده در منطقه باشیم. این طرح با گذشت قریب به 40سال هنوز به صورت کامل به سرانجام نرسیده است. در نهایت نیز با وجود اینکه قرار بود فاز 2 آماک با حضور حسن روحانی رییس‌جمهوری به بهره‌برداری برسد؛ این اتفاق رخ نداد. جمع‌آوری گازهای همراه لایه بنگستان پروژه‌یی است که نقطه آغاز آن به پیش از پیروزی انقلاب و اوایل دهه50 باز می‌گردد. جایی که با فشار سازمان ملل دولت وقت پروژه‌یی برای جمع‌آوری و پالایش گازهای همراهی که در نقاط مختلف خوزستان می‌سوختند تعریف می‌کند تا مواد زاید این گازها نظیر گوگرد و کربن دی اکسید دفع شود. اجرای این پروژه با توجه به تحولات سیاسی دهه 50 و متعاقب آن جنگ تحمیلی متوقف می‌ماند تا اینکه در اواخر دهه 70 پرونده پروژه آماک مجددا باز می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که عمر پروژه جمع‌آوری گازهای همراه استان خوزستان قریب به 40سال است و در صورتی که در طول این 4دهه توجه بیشتری به این طرح می‌شد، بدون شک وضعیت محیط‌زیستی این استان مساعدتر از آن چیزی بود که امروز شاهد آن هستیم. هدف از اجرای طرح آماک این است که در کنار هر یک از ایستگاه‌های بهره‌برداری، یک ایستگاه تقویت فشار برای گازهای همراه نیز احداث شود تا بدین‌ترتیب گازهای همراه پس از جمع‌آوری از طریق خطوط لوله متعدد به پالایشگاه شیرین‌سازی منتقل شوند و پس از جدا کردن گاز H2S، گاز شیرین تولید شود. این گاز شیرین غنی تولید شده به کارخانه‌های گاز و گاز مایع 700 و 800 منتقل می‌شوند تا در آنجا تبدیل به مایعات گازی یا Row NGL شوند. مایعات گازی که قرار است به عنوان خوراک تحویل پتروشیمی بندرامام و به عنوان گاز سبک برای مصارف صنعتی و خانگی تحویل شرکت ملی گاز شود. یکی از اهداف طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه ازجمله طرح آماک، استفاده از آن در تولید برق و صنعت پتروشیمی است.علاوه بر اختلافات مدیریتی و فنی که باعث فرسایشی شدن این پروژه مهم زیست‌محیطی شده بود در سال‌های اخیر تحریم‌های بین‌المللی نیز مزید بر علت شده بود تا پیشرفت این طرح با کندی همراه شود. هرچند به نظر می‌رسد با اجرای توافق هسته‌یی دست‌اندازهایی از جنس تحریم در مسیر تکمیل آماک دیگر وجود نخواهند داشت. علی کاردر، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت در نشست خبری خود در بهمن‌ماه به این موضوع اشاره کرد و گفت: «متاسفانه در دوران تحریم به دلیل ممنوعیت حضور برخی شرکت‌ها در پروژه‌های نفتی ایران، زمینه اجرایی شدن این طرح فراهم نشده بود. اما در دوران پسابرجام با مذاکرات مثبتی که صورت گرفت موفق شدیم این طرح مهم در حوزه زیست‌محیطی را به مرحله اجرا درآوریم». لازم به ذکر است که کارفرمای طرح آماک شرکت ملی نفت ایران، مجری طرح شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) و پیمانکار آن کنسرسیومی متشکل از شرکت بین‌المللی مهندسی ایران ایریتک و ایراسکو (زیرمجموعه ایریتک) است.
