فناوری5G با کاربردهای خود تحول چشمگیری در زندگی انسان امروزی ایجاد می‌کند و ایران به عنوان کشوری که از سال‌های گذشته خود را در مسیر این فناوری قرار داده است باید گام‌های سریع‌تری برای بهره‌گیری از کاربردهای آن بردارد. ازنظر کارشناسان این حوزه آنچه دارای اهمیت است این است که چه ما آماده باشیم و چه نباشیم فناوری وارد می‌شود و تاثیرات خود را نیز به‌جای می‌گذارد. برای اینکه در این حوزه از کشورهای صاحب فناوری و لبه تکنولوژی عقب نمانیم باید بسترهای لازم فنی، حقوقی و مقررات‌گذاری را هرچه سریع‌تر انجام دهیم، زیرا ما باید در این فناوری که به عنوان یکی از بخش‌های تحول دیجیتال و اقتصاد دیجیتال در آینده مطرح‌شده سهمی مهم داشته باشیم.
پس از اینکه در سال‌های گذشته با ورود نسل سوم و چهارم تلفن همراه در دنیا مواجه بودیم، چند سالی است که صحبت از5G یا همان نسل پنجم تلفن همراه مطرح می‌شود. با توجه به کارکردها و کاربردهای شبکه5G در ابعاد مختلف زندگی و بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه، قرار است 5G مشکلاتی مانند سرعت کم، تاخیر که در شبکه‌های نسل‌های قبل وجود داشت را به حداقل ممکن خود برساند و تاثیر بسزایی در رشد اقتصاد دیجیتال و اینترنت اشیا داشته باشد. به همین منظور پیاده‌سازی اینترنت اشیا، هوشمندسازی و ارایه سرویس‌های پهن باند و به‌طورکلی بخش عمده‌ای از تحول دیجیتال بر بستر5G صورت می‌گیرد و همین موضوع اهمیت پرداختن به آن در ابعاد مختلف فنی، مقررات‌گذاری و تجاری را نشان می‌دهد. پایش جنگل‌های گلستان برای جلوگیری از بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی از پروژه‌هایی است که در حوزه اینترنت اشیا انجام‌شده و پروژه‌های مختلفی نیز در حوزه هوشمندسازی، واقعیت مجازی، آموزش از راه دور و سرویس‌های دیگر در حال انجام است که نیاز به پیاده‌سازی فناوری5G را در کشور الزام‌آور کرده است. شبکه‌های 5Gنه تنها حجم دیتا روی شبکه‌ها را چندصد برابر می‌کنند، بلکه سرعت انتقال دیتاها را نیز بسیار زیاد می‌کنند و تاخیر آن کمتر از یک میلی‌ثانیه خواهد بود؛ در حالی که تاخیر در 4G برابر ۲۵ تا ۴۰ میلی‌ثانیه است. استانداردهای 5G همچنین امکان استفاده از طیف پهن ۳۰ تا ۳۰۰ گیگاهرتز را در اختیار می‌گذارد. بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه، اپراتورهای مطرح و نام‌آشنای دنیا در حال طراحی و تست5G5G هستند و تا کمتر از دو سال آینده به‌صورت تجاری ارایه می‌شود و به دلیل اهمیت حرکت بر لبه تکنولوژی و سرعت تحولات در این حوزه، ایران نیز باید به سرعت در همین مسیر حرکت کند. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، سال گذشته درباره اینترنت نسل پنج گفته بود مقدمات پیاده‌سازی 5G در ایران انجام شده است و از اجرایی کردن اولین نسخه 5Gو ارایه خدمات اینترنت نسل ۵ به عنوان یک مطالبه جدی و نیازمندی کسب‌وکارها در کشور خبر داده بود. او همچنین ۱۶خرداد ماه سال جاری، اظهار کرد که مطابق برنامه تا شهریورماه، پنج منطقه تاریخی تهران زیر پوشش نسل پنجم تلفن همراه قرار می‌گیرد. بر اساس مطالعات انجام‌شده، اپراتورها می‌توانند با استفاده از فناوری در صنایع، در سال 2026 به درآمدی در حدود 619 میلیارد دلار برسند و در دوره زمانی 2020 تا 2035 سهم از کل GDP جهان حدود هفت درصد پیش‌بینی می‌شود.
اپراتورها در حال آماده‌سازی برای5G هستند
در این راستا به نقل از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نادر مکاری، استادیار دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس، درباره فعالیت‌هایی که در حوزه5G در حال انجام است، گفت: «در کشور اپراتورها در حال آماده‌سازی خود هستند و حرکت در ایران به‌صورت تدریجی در حال انجام است. اپراتورها می‌توانند نسخه آزمایشگاهی5Gرا انجام دهند. این کار تاکنون انجام‌نشده اما در حال بررسی سناریوهای مهاجرت و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کارکنان خود در این حوزه هستند.» مکاری که در این حوزه در حال تحقیق و پژوهش است، درباره اقداماتی که در دنیا در حوزه5G انجام‌شده، با اشاره به اینکه تمام اپراتورهای مطرح و صاحب‌نام در دنیا بسترسازی لازم را برای5G انجام داده‌اند، گفت: «کشورهایی مانند امریکا و حتی کشورهای همسایه نیز فرکانس‌های خود را برای5G مشخص کرده‌اند و در این حوزه از ایران جلوتر هستند.» وی با بیان اینکه در کشورهای مختلف پروژه‌هایی به‌صورت پایلوت در حال انجام است، افزود: «کشور چین جراحی از راه دور را تست کرده و آلمان نیز در حال تست5G روی خودروهای تولیدی خود است البته این برنامه‌ها هنوز تجاری‌سازی نشده است.» این استادیار دانشگاه به ویژگی‌های سرویس‌هایی که بر بستر5G ارایه می‌شوند اشاره کرد و گفت: «سرویس‌هایی مانند واقعیت افزوده و مجازی، موبایل برودبند (باند پهن)، سرویس‌هایی که کانکشن آنها بسیار بالاست و در حوزه اینترنت اشیا و هوشمندسازی به کار می‌رود و سومین دسته سرویس‌هایی هستند که به تاخیر حساسیت دارند و در آن قابلیت‌های بالایی مانند جراحی از راه دور، در بستر5G ارایه می‌شوند.» وی درباره سرویس‌های حساس به تاخیر به نکته‌ای اشاره کرد که در آن فناوری باعث می‌شود که تاخیر در5G تا یک میلی‌ثانیه کم شود. مکاری به اقدامات موردنیاز برای توسعه5Gدر ایران اشاره کرد و گفت: «در ایران رگولاتوری در حال مشخص کردن طیف5G است که احتمالاً 3.5 گیگاهرتز است و به دلیل اینکه در این تکنولوژی پهنای باند بیشتری نیاز است فرکانس‌های بالاتری نیز می‌خواهیم. مهم‌ترین گام در حوزه5G در کشور، مشخص شدن طیف فرکانس در این حوزه است که باید به سرعت انجام شود.» این استادیار دانشگاه تصریح کرد: «باوجود مشکلات تحریم اپراتورها به دنبال واردکردن تجهیزات5G هستند و با تایید تجهیزات توسط رگولاتوری می‌توانند این تجهیزات را وارد کنند. فناوری 5G در تمام ابعاد صنعت، حمل‌ونقل، سلامت، کشاورزی، سرگرمی و آموزش به کار می‌رود. ایجاد نیاز برای استفاده از 5G نیز باید به‌صورت موازی با آماده‌سازی شبکه انجام شود تا زنجیره اقتصادی نیز در این حوزه شکل بگیرد.»
اهمیت تغییر الگو در 5G
همچنین لیلا محمدی، رییس پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، درباره فعالیت‌های انجام‌شده در حوزه5G در ایران، گفت: «کشور در مرحله ورود به مطلب و آشنایی با 5G و تربیت نیروی انسانی و شناسایی این حوزه و کارایی آن قرار دارد و تاکنون نیز خوب پیش رفته است.» وی به عملکرد پژوهشگاه ارتباطات در موضوع5G پرداخت و افزود: «پژوهشگاه ارتباطات از سال 94 به موضوع5G وارد شده و فروم تشکیل داده است و با بخش‌های مختلف صنعت، دانشگاه و اپراتورها نشست‌های مشترکی برای تبیین موضوع برگزار کرده است.» محمدی درباره پروژه‌های مطالعاتی که در این زمینه انجام‌شده نیز گفت: «پژوهشگاه ارتباطات پروژه‌ای در حوزه مباحث فنی، حقوقی و اقتصادی با بررسی‌های جامعی برای رگولاتوری انجام داده و ارایه کرده است. فناوری5G موضوعات مختلفی را در برمی‌گیرد. حوزه5G مباحث مربوط به طیف و مسائل حقوقی و ورود صنایع دیگر را دارد.» وی به موضوع الگوی استفاده از طیف در5G اشاره کرد و افزود: «الگوی استفاده از طیف در این حوزه با الگوی موجود متفاوت است چراکه در5G هم باید قیمت پایین باشد و هم توانایی ارایه پهنای باند بالا وجود داشته باشد که با این الگوی موجود، طیف نمی‌رسد و تغییر این الگوها اهمیت بسیاری دارد. بخشی از فرکانس‌های موردنیاز در این حوزه در جای دیگری استفاده می‌شود و باید آزاد شود که این کار اقدام یک‌روزه‌ای نیست و زمان می‌برد.» وی درباره اقدامات اپراتورها برای پیاده‌سازی 5G افزود: «اپراتورها نیز مطالعات خود را با تشکیل گروه‌هایی آغاز کردند و تست‌های خیلی محدودی نیز انجام داده‌اند ولی اینکه بگوییم5G پیاده‌سازی شده است، وجود ندارد اما ورود خوبی داشته‌اند.» محمدی تاکید کرد: «حوزه5G به شکلی نیست که کشوری به‌تنهایی بتواند آن را به‌پیش ببرد. ما هم ورود خوبی به این حوزه داشته‌ایم اما از فرصت‌ها به‌موقع استفاده نکردیم و با توجه به سرعت تحولات دست کشور در حوزه این فناوری خالی می‌ماند و فقط می‌توانیم از5G استفاده جانبی داشته باشیم.»
