گروه دانش و فن
واقعیت گسترده (Extended Reality) که شامل واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت افزوده (Augmented Reality) می‌شود، در حال حرکت از سمت اعتیاد به واقعیت است و به ایجاد ارزش در اقتصاد و جامعه کمک می‌کند، اما قدرت و ماهیت این فناوری‌ها خطرات عمیق فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد که به اندازه کافی به آنها پرداخته نشده است. اکنون زمان آن است که روش‌های مسوولانه را در فناوری‌های همه‌جانبه و مدل‌های تجاری به کار‌گیریم تا اعتماد به نفس و رشد پایدار محقق شود.
در گزارش وب‌سایت فوربس، به این موضوع پرداخته شده است که شرکت‌هایی که از تکنولوژی «واقعیت گسترده (XR)» بهره می‌گیرند، که شامل واقعیت مجازی و افزوده (VR/AR) می‌شود، رو به رشد هستند. این گزارش با عنوان «بیدار شدن رو به یک واقعیت جدید: ایجاد آینده‌‌ای مسوول برای فناوری‌های همه‌جانبه»، به نیاز پرداختن و در نظر گرفتن خطراتی که فرصت‌های فناوری می‌تواند ایجاد کند، تاکید می‌کند. نویسندگان این گزارش استدلال می‌کنند که این خطرات می‌توانند علاوه بر تهدیدات مربوط به حریم خصوصی، خطراتی را برای سلامت روان نیز
در پی داشته باشند. مانند سایر فناوری‌هایی که مرحله فعلی انقلاب دیجیتالی را به پیش می‌رانند –از جمله هوش مصنوعی و رایانش ابری-، تجربیات XR با جمع‌آوری و تفسیر اطلاعات، موجب ارایه ارزش می‌شوند.
هنگام استفاده از برنامه‌های کاربردی AR در دنیای واقعی، می‌توانیم داده‌های زیادی را درباره خودمان
در معرض نمایش بگذاریم. برنامه‌های بسیار پرکاربرد AR که از آنها برای فیلترهای مورد استفاده توسط اسنپ‌چت و فیس‌بوک بهره گرفته می‌شود، می‌توانند زمانی که چهره خود را به آنها نشان می‌دهید، اطلاعات بیومتریک شما را جمع‌آوری کنند. این اطلاعات شامل حالات صورت، داده‌های گفتاری و حتی الگوهای شبکیه چشم می‌شود که می‌تواند برای شناسایی منحصربه‌فرد افراد مورد استفاده قرار گیرد. برخی برنامه‌های AR این امکان را دارند که همه‌چیزهایی را که می‌بینیم و می‌شنویم، ضبط کنند، از جمله برنامه‌هایی که شامل هدست‌هایی مانند گوگل گلس یا هولولنز مایکروسافت هستند. آیا والدینی که کاملاً از پیامدهای استفاده این دستگاه‌ها آگاه باشند، به فرزند خود اجازه می‌دهند که بدون هیچ محدودیتی با این برنامه‌های سرگرم‌کننده بازی کنند؟ بسیار بعید است – حتی در حالی که شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی و ناشران اپلیکیشن‌های تلفن‌های هوشمند تمام تلاش خود را انجام می‌دهند تا برای مخاطب این اطمینان را ایجاد کنند که همه‌چیز ایمن است و حریم خصوصی اشخاص مورد حفاظت قرار می‌گیرد، به هیچ‌وجه نمی‌توان با اطمینان خاطر دانست که چه کسی به این اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند و در صورت دسترسی به اطلاعات، چه کاری با آنها انجام می‌دهد.
این یک واقعیت تاسف‌آور است که نقض داده‌ها اتفاقی است که بطور فزاینده در حال انجام است و حتی سیستم‌عامل‌هایی که به ظاهر از امن‌ترین انواع خود هستند هم می‌توانند در معرض خطر باشند. فیس‌بوک -که شرکت VR Oculus را خریداری کرده و پلتفرم رسانه‌های اجتماعی اینستاگرام که زیرمجموعه فیس‌بوک است هم از AR استفاده می‌کند- یکی از نمونه‌های بارز در این زمینه است؛ چرا که سال گذشته 50 میلیون حساب کاربری کاربرانش تنها با یک حمله به خطر افتاد.
با برنامه‌های واقعیت افزوده، از جمله برنامه‌هایی که امکان آرایش را برای کاربران فراهم می‌کند، برای مثال به کاربر اجازه می‌دهد که هر سایه‌ای از رژ لب را امتحان کند، هرچند ممکن است مردم با خود فکر کنند که چنین قابلیت‌هایی بسیار هیجان‌انگیز است، اما این اجازه را به همه می‌دهید که تمامی اجزای چهره شما را ببینند؛ در چنین شرایطی این پرسش ایجاد می‌شود که با استفاده از این برنامه‌ها، چه اطلاعاتی ذخیره می‌شوند؟ آیا باید از اطلاعاتی که بسیار شخصی و حساس تلقی می‌شوند، تنها برای بهینه‌سازی و تقویت تجربه فعلی موجود استفاده کرد یا این اطلاعات در هر مکانی ذخیره می‌شود؟ دانستن این مساله بسیار مهم است، زیرا مردم این اطلاعات را تا زمانی که احساس کنند فایده و ارزشی برایشان دارد، به اشتراک می‌گذارند. این موضوع مسلماً با سایر الگوهای پذیرشی که ما عموما درباره توسعه فناوری شاهد بودیم، همخوانی دارد. چند نفر از ما که در ابتدا سرویس‌های موقعیت مکانی خود را در تلفن‌هایمان خاموش می‌کردیم، زیرا از اینکه موقعیت مکانی‌مان دایماً در معرض نمایش باشد احساس ناراحتی داشتیم، اکنون با کمال میل به این سرویس‌ها اجازه فعالیت می‌دهیم، زیرا گرفتن تاکسی با تماس تلفنی، پیدا کردن مسیرها یا یافتن یک رستوران در محیط اطرف را برایمان بسیار آسان می‌کند؟
هنگامی که از واقعیت مجازی استفاده می‌کنیم، اطلاعاتی راجع به رفتار و حرکت خود در محیط‌های مجازی ایجاد می‌کنیم و به اشتراک می‌گذاریم که روزی می‌تواند برای تقلید از ما و سرقت هویت‌های مجازی یا دارایی‌هایمان در دنیای واقعی مورد استفاده قرار گیرد. در حالی که امروزه تجربیات اکثر مردم در مورد VR هنوز هم در محدوده بازی است، استفاده ازVR برای ایجاد فضاهای آنلاین و مشترک معاشرت ادامه دارد. وقتی آواتارهایی که برای نمایندگی خود در این فضاهای مجازی ایجاد می‌کنیم، ناگزیر با شخصیت‌های واقعی زندگی ما گره خورده است - برای مثال به ما امکان پرداخت می‌دهد- کار را برای کسانی که مقاصد مخرب دارند، راحت‌تر می‌کند و فرصت‌های بیشتری را در اختیار آنها قرار می‌دهد. مهم‌تر از آن این، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، بطور فزاینده‌ای در صنعت رایج شده‌اند، کما اینکه از آنها برای آموزش و همچنین نظارت بر عملکرد در محل کار مورد استفاده قرار می‌گیرند و بدین‌ترتیب این فناوری‌ها مرزهای بین دنیای مجازی و «واقعی» را محو می‌کنند.
در حال حاضر هنوز این احساس غالب است که این فناوری‌ها همچنان تنها در دنیای بازی‌ها وجود دارند، در سطحی که مخاطبان آن بچه‌هایی هستند که دیگران را با فیلترهای تصویری به بازی می‌گیرند؛ اما در سطح بالاتر، اکثر مردم نمی‌بینند که روزانه چه اتفاقاتی در شرکت‌هایی که از این فناوری استفاده می‌کنند، در حال وقوع است. بیشتر مردم حتی نمی‌دانند وقتی تلفن را روشن می‌کنند و به دوربین تلفن همراهشان مجوز می‌دهند تا فیلترهایی را روی چهره آنها و فرزندانشان قرار دهد، از همان واقعیت افزوده استفاده می‌کنند.
قرار گرفتن مکرر و طولانی در معرض محیط‌های واقعیت گسترده، احتمال خطر دیگری را ایجاد می‌کند و آن آسیبی است که می‌تواند به سلامت روان ما وارد کند. البته متأسفانه در این زمینه تحقیقات بسیار کمی انجام شده است. اما می‌دانیم که اعتیاد به اینترنت برای تعداد کمی از مردم به یک مشکل بسیار واقعی تبدیل شده و پذیرش گسترده رسانه‌های اجتماعی، به ویژه در بین جوانان، باعث ایجاد مشکلات خاص خود شده است.
آیا ادغام رسانه‌های اجتماعی و واقعیت گسترده- که به صورت بالقوه به معنای تجربیات بسیار همه‌جانبه‌تر و امکان به‌اشتراک‌گذاری بیشتر زندگی افراد به صورت آنلاین است- می‌تواند باعث تشدید اوضاع برای افرادی شود که از اینترنت به عنوان پناهگاهی از واقعیت استفاده کرده یا ارزش خود را با تعداد لایک‌ها و فالوئرهایی که دریافت می‌کنند، می‌سنجند؟ در مورد خطرات ناشی از رادیکال شدن آنلاین چطور؟ برخی شواهدی نشان می‌دهد محتوایی که شخص در معرض اینترنت قرار دارد، می‌تواند در تقویت دیدگاه‌های سیاسی افراطی یا حتی اقدامات تروریستی نقش داشته باشد. برخی کارشناسان معتقدند دنیای نافذ و ویران‌گری وجود دارد که درهای آن از طریق واقعیت افزوده گشوده می‌شود. ما اکنون دنیا را به روشی تک‌بعدی می‌بینیم، همان چیزی که در مقابل ما وجود دارد، اما هنگامی که شروع به استفاده از این فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده می‌کنیم، دنیای اطراف ما بسیار پیچیده‌تر می‌شود. ما می‌توانیم به یک مکان یا یک مهمانی برویم، تلفن خود را روشن کرده و چیزهایی را کشف کنیم که بسیاری از آنها هم سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز هستند، اما اگر مواردی باشد که نخواهیم ببینیم چه می‌شود؟ این‌‌جاست که خطر به وجود آمدن صدای ترس و وحشت وجود دارد.
اگرچه فناوری یک چیز خارق‌العاده است که می‌تواند تأثیر بسیار مثبت و تحول‌آمیزی در نه تنها تجارت بلکه در جوامع گسترده داشته باشد. اما این نگرش و خوش‌بینی همچنان که فرصت‌ها را در نظر می‌گیرد، باید همیشه توجه دقیقی هم به خطرات داشته باشد و از آن غافل نشود. نکته مهم این است که همچنان که این فناوری‌ها توسعه می‌یابند، باید اطمینان حاصل کنیم که آنها با توجه به تأثیراتی که در زندگی و رفاه ما داشته‌اند، معرفی شده‌اند. و این موضوع تنها اقدامی در جهت کاهش آسیب‌های احتمالی نیست، بلکه باید به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از خدمات به آنها پرداخته شود. البته در نهایت این موضوع به عهده خود شرکت‌های فناوری هم خواهد بود که اطمینان حاصل کنند پیشرفت‌های حاصل از فناوری، با مسوولیت‌پذیری انجام شده است، به‌گونه‌ای که پیشرفت‌های جدید مانند بهره‌گیری از واقعیت افزده، واقعیت مجازی و هوش مصنوعی، باعث ایجاد مشکلات جدیدی برای جامعه نمی‌شود، حتی اگر بتواند مشکلات قدیمی را حل کند.
