تسخیر جهان با اینترنت امن

گروه دانش و فن   

اینترنت به شکل امروزی‌اش چیزی نیست که تیم برنرز لی خالق آن همواره در تصوراتش ترسیم می‌کرده. بله این شبکه امکان تعامل، ارتباط، خرید و بسیاری فعالیت‌های دیگر را برای همگان فراهم می‌کند با این حال اما یکی از مشخصه‌های اصلی‌اش در آغاز فعالیت را از دست داده و آن کنترل بر داده‌ها و حفظ حریم خصوصی است.

به همین خاطر نیز سر تام برنرز لی، و تیم همکارانش در MIT سال‌هاست که برای توسعه یک پلتفرم غیرمتمرکز تلاش می‌کنند. این پلتفرم که سالید (Social Linked Data) نام دارد قرار است که کنترل کامل دیتای کاربران را در فضای مجازی فراهم آورد.

تیم برنرز لی قصد دارد که همین هفته نخستین استارتاپی که از پلتفرم سالید بهره مند می‌گردد را معرفی کند. استارتاپ او اینراپت (Inrupt) نام دارد و پدر اینترنت در کنار شریک خود جان بروس، تیم کوچکی از توسعه‌دهندگان را هدایت می‌کند تا قدرت را از غول‌های اینترنتی که این فضا را به تسخیر خود در آورده‌اند بازپس بگیرند.

هدف از طراحی این پلتفرم اما تسخیر جهان است. ما از فیسبوک یا گوگل در مورد اعمال تغییر روی فضایی که کلیه کسب و کارهایشان بر آن استوار است سوال نمی‌کنیم. ما از آنها اجازه نمی‌خواهیم.

به نظرم، همه ما روی این نکته اتفاق نظر داریم که تغییر لازم است: همین چند روز پیش بود که خبر رسید اکانت‌های ۵۰ میلیون کاربر فیسبوک احتمالا هک شده است. شکست ادامه‌دار فیسبوک برای حفاظت از کاربرانش همان عاملی است که به آن نیرو می‌دهد. ما همین حالا باید این کار را انجام دهیم. این لحظه‌ای تاریخی است.

سالید از طریق چیزی به نام Solid POD کار می‌کند که در واقع نوعی سیستم ذخیره سازی آنلاین داده است. یک POD در اصل فایلی است که تمامی دیتای شما شامل ویدیوها، تقویم، آدرس‌ها، علاقه‌مندی‌ها، فهرست دوستان و مواردی از این دست را در بر می‌گیرد.تیم توسعه‌دهنده سالید هم اکنون روی نرم افزاری کار می‌کند که وظیفه‌اش تولید و مدیریت POD است و بعد از آنکه فرایند توسعه تکمیل شد شرکت‌ها و افراد قادر خواهند بود سرورهای اختصاصی POD خود را ساخته و مورد استفاده قرار دهند.

اما این بدان معناست که می‌توانید POD مخصوص به خود را روی یک دستگاه متصل به اینترنت ذخیره‌سازی کنید یا صرفا به شرکتی پول بدهید تا آن را برای شما نگه دارد.

به این ترتیب سایت‌ها یا اپ‌هایی که بخواهند به اطلاعات شما دسترسی داشته باشند تنها باید POD شما را درخواست نمایند و بسته به انتخابی که ممکن است داشته باشید ممکن است با این درخواست‌ها موافقت یا مخالفت نمایید. برای مثال یک پلتفرم شبکه اجتماعی ممکن است برای دریافت اطلاعاتی از قبیل نام، سن، تلفن و عکس شما درخواست POD نماید. اما نکته مهم آن است که شبکه اجتماعی یاد شده کنترلی روی اطلاعات شما ندارد و با غیرفعال کردن دسترسی به پلتفرم اطلاعات POD شما نیز از دسترس آن خارج می‌شود.

این همان نقطه‌ای است که Inrupt وارد عمل می‌شود و امکانی را برایتان فراهم می‌آورد که روی سرورهایش یک POD بسازید. اینراپت در واقع اپلیکیشن می‌سازد و به دیگر شرکت‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از سالید اپلیکیشن بسازند. به لحاظ تکنیکی می‌توانید همین حالا روی وبسایت آنها یک POD بسازید و با تقویم و اپ‌های یادداشت‌برداری آن کار کنید اما اگر بخواهیم صادق باشیم اینترفیس این وبسایت فعلا برای استفاده آماده نیست. بودجه اینراپت را فعلا شرکتی به نام Glasswing Ventures تامین می‌کند که در زمینه هوش مصنوعی تخصص دارد با این حال برنرز لی اعلام کرده که به دنبال بودجه بیشتر برای آن است.

بد نیست بدانید از تیم برنرز لی با نام پدر اینترنت یاد می‌شود اما تکنولوژی‌های دخیل در توسعه این شبکه از دهه ۱۹۶۰ میلادی در دست توسعه بوده‌اند و این دانشمندان صرفا در ساخت شبکه وب جهان گستر به ایفای نقش پرداخته است. او مفاهیمی نظیر گره و هایپرتکست یا ابرمتن را تعریف کرد و در ادامه ایده دامنه‌ها را مطرح نمود. شبکه وب جهان گستر که امروزه با آن زیاد سر و کار داریم در برگیرنده عوامل کلیدی زیادی است که خود تیم برنرز لی در روزهای نخست حرف‌های زیادی را در مورد آنها مطرح می‌کرد و البته تمامی تکنولوژی‌های مورد استفاده در اینترنت پیشتر توسعه داده شده بودند و نمی‌توان ساخت و ارایه‌شان را به او نسبت داد. نقش برنرز لی که (کم اهمیت هم نیست) تجمیع همه این تکنولوژی‌ها و جمع آوری شان در یک سیستم یکپارچه بود. سال ۱۹۹۰ میلادی و با کمک Robert Cailliau بود که نخستین نسخه از شبکه وب جهان گستر راه‌اندازی شد و کمی بعد، نخستین صفحه وب، مرورگر تحت وب و سرور مخصوص به آن نیز ارایه گردید تا این سیستم کامل شود. و اما تمامی این اتفاقات روی یک دستگاه کامپیوتر NeXT در سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا اتفاق افتاد.

    توسعه شبکه

اصلی‌ترین وظیفه شبکه وب جهان گستر این بود که مشاهده صفحات وب ابرمتن را در هر نقطه‌ای از دنیا برای مردم امکان پذیر کند که این امر نیازمند طراحی و توسعه یک سیستم فراگیر و جهانی برای تشخیص موقعیت صفحات وب بود (که با نشانی وب یا URL می‌شناسیم). این سیستم همچنین نیازمند نوعی زبان استاندارد برای صفحات وب منتشر شده بود (که با نام HTML یا زبان نشانه گذاری ابرمتنی می‌شناسیم) . در نهایت نیز به روشی برای پاسخگویی به فراخوان‌های صورت گرفته برای باز کردن صفحات وب نیاز بود (که با عنوان منشور انتقال ابرمتن یا HTTPS شناخته می‌شود) .

برنرز لی در این باره می‌گوید: فقط باید ایده ابرمتن را با TCP و DNC (سامانه نام دامنه) ترکیب می‌کردم و تمام. شبکه وب جهان گستر آماده بود.

در سال ۱۹۹۴ میلادی تیم برنرز لی موفق به کشف W3C در آزمایشگاه علوم کامپیوتر MIT واقع در بوستون شد. W3C برای بهبود کیفیت و استاندارد شبکه وب جهان گستر یک اصل ساده اما مهم را دنبال می‌کرد. این کشف انقلابی می‌توانست برنرز لی را به فردی بسیار ثروتمند تبدیل نماید. اما او که به پتانسیل‌های بالای چنین شبکه‌ای و نقش احتمالی‌اش روی آینده بشر پی برده بود آن را بدون ثبت پتنت یا دریافت حق امتیاز در اختیار جهانیان قرار داد.

برنرز لی باور دارد که اگر به ایده توسعه شبکه جهان گستر وب دست پیدا نمی‌کرد احتمالا فرد دیگری کمی بعد آن را کشف می‌کرد. البته این نخستین باری نیست که برنرز لی دیگران را هم در توسعه شبکه جهانی وب دخیل می‌داند و از آنها به این خاطر قدردانی می‌کند.

با این حال اما تردیدی نیست که تلاش‌های برنرز لی نقشی کلیدی در فراهم کردن یک سرویس رایگان و متن باز برای اشتراک گذاری اطلاعات ایفا کرد. بعدها البته مارک اندرسون که وی را در توسعه این سیستم یاری داد به تبیین اهداف برنرزلی در وب پرداخته و در این بار به گاردین گفته:  در آن زمان تصور می‌شد که صرفا افراد باهوش باید بتوانند از اینترنت استفاده کند و به همین خاطر از هیچ تلاشی برای دشوار نگه داشتن دسترسی و استفاده از این شبکه دریغ نمی‌شد. اما ما کاملا با این دیدگاه مخالف بودیم و تصورمان این بود که استفاده از اینترنت باید ساده باشد.

او یکی از سه دریافت کننده جایزه میخاییل گورباچف هم محسوب می‌شود و لقب «مردی که جهان را تغییر داد» را به این خاطر دریافت نموده است. مراسم افتتاحیه اعطای این جایزه در سال ۲۰۱۱ میلادی در لندن برگزار شد و مجله تایم حتی از تیم برنرزلی با نام یکی از ۱۰۰ شخصیت تاثیرگذر قرن ۲۰ یاد کرد.

او شبکه جهان گستر وب را توسعه داد و یک رسانه جمعی را برای قرن ۲۱‌ام ساخت. لذا با در نظر داشتن آنچه گفته شد شبکه وب جهان گستر فقط و فقط به تیم برنرزلی تعلق دارد. او فردی است که این شبکه را طراحی کرد و آن را در اختیار جهانیان قرار داد و باید بگوییم که بیشتر از هر فرد دیگری برای آزاد نگه داشتن این شبکه و قطع وابستگی و انحصار آن تلاش کرده است.