تسخیر دنیای واقعی با هوش مصنوعی

گروه دانش و فن|

این روزها همه جا صحبت از «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence) است به‌طوری که در جدیدترین رویداد که همان جام جهانی 2018 روسیه باشد، هوش مصنوعی برزیل را شانس اول قهرمانی عنوان کرده است و بعد از برزیل این آلمان است که توسط هوش مصنوعی شانس قهرمانی را دارد.

این در حالی است که چندی پیش از سوی گوگل هوش مصنوعی در یک مراسم که هزاران تماشاچی ویدیویی و حضوری داشت با یک رستوران تماس گرفت و برای شام یک میز رزرو کرد، جالب اینجاست که اپراتور رستوران متوجه نشد که کسی که میز را رزرو می‌کند یک انسان نیست و مکالمه به پایان رسید و در بهت و تعجب حضار مشخص شد که هوش مصنوعی حتی می‌تواند از انسان نیز جلو بزند.

به نظر می‌رسد، نقش هوش مصنوعی هر روز در زندگی ما بیشتر و بیشتر می‌شود. آخرین ترند در این زمینه تراشه‌های هوش مصنوعی و کاربردهای مختلف آنها در گوشی‌های هوشمند است. اما شروع توسعه این تکنولوژی در واقع به خیلی قبل‌تر برمی‌گردد؛ یعنی زمانی در دهه ۵۰ میلادی که دانشگاه دارتموث در ایالات متحده یک پروژه تحقیقات تابستانی را به هوش مصنوعی اختصاص داد. ریشه‌های هوش مصنوعی را حتی می‌توان در عمق بیشتری از تاریخ جست‌وجو کرد. مقوله هوش مصنوعی تا پیش از معرفی شدن سوپرکامپیوتر «دیپ بلو»(Deep Blue) توسط کمپانی IBM هنوز توجه جهانیان را به خود جلب نکرده بود. این سوپرکامپیوتر نخستین ماشینی بود که توانست قهرمان شطرنج جهان «گری کاسپارف» (Garry Kasparov) را در مسابقه‌یی که در سال ۱۹۹۶ میلادی برگزار شد، شکست دهد. الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای سال‌های متمادی است که در دیتاسنترها و کامپیوترهای بزرگ استفاده می‌شوند، ولی حضور آنها در حوزه لوازم الکترونیک مصرفی به سال‌های اخیر برمی‌گردد.

 مفهوم هوش مصنوعی

چندی پیش در یکی از برنامه‌های تلویزیونی امریکا، مجری برنامه درباره رسانه‌هایی که سرمایه زیادی را برای هر کلیک کاربران خود خرج می‌کنند، بحثی را باز کرد. این موضوع با تبدیل شدن به یک پدیده ویروسی باعث شد تا مشکلات ناسازگاری سرویس یوتیوب در سرویس‌دهی به ۶ میلیون بازدید به چشم بیاید. پس از گذشت ۱۰دقیقه، صحبتی در مورد یک شرکت تازه تاسیس به نام Tronc شد که در زمینه انتشارات فعالیت می‌کند. این شرکت برای فیلم‌های تبلیغاتی خود از یک روبات سخنگو استفاده می‌کرد و به وسیله آن توضیحاتی را درباره مزایای به‌کارگیری هوش مصنوعی در روزنامه‌نگاری به عنوان پدیده‌یی نو مطرح می‌کند. Tronc تنها شرکتی نیست که از هوش مصنوعی با آغوش باز استقبال کرده‌ است. این موضوع بسیار مهم و داغی است که هر سازمانی از تاثیرات شگرف آن آگاه است. مانند بسیاری از مفاهیم از جمله «فضای ابری»‌، «داده‌های عظیم»‌، «یادگیری ماشین»‌، فناوری هوش مصنوعی توسط بازاریابان و شرکت‌های تبلیغاتی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. خیلی از مردم زمانی که از هوش مصنوعی سخن می‌گویند، منظورشان تجزیه و تحلیل داده‌هاست. اگر این سوال بزرگ در ذهن شما هم به وجود آمده که «معنای واقعی هوش مصنوعی چیست؟» باید بگوییم در این مورد تنها نیستید. نظری که اکثر کارشناسان در این رابطه دارند، آن است که هوش مصنوعی مجموعه‌یی از فناوری‌هاست که سعی می‌کند تا از هوش انسانی تقلید یا آن را تقویت کند. در کنار این مورد، نرم‌افزارهای هوشمند وجود دارند که به ما کمک می‌کنند تا با دنیای دیجیتالی پیرامون خود تعامل بهتری داشته باشیم. ما راهی طولانی را برای ساخت انسان مجازی در پیش داریم. برخلاف آنچه شما در رسانه‌ها می‌بینید، تکنولوژی بی‌عیب و نقص نیست و قوی‌ترین توابع در هوش مصنوعی در برابر هوش انسان حرفی برای گفتن ندارند. حتی زمانی که به این نقطه از تکامل برسیم، لازم است تا حالات انسانی را به کامپیوترها آموزش دهیم. در آوریل ۲۰۱۶، موضوع جالبی از شرکت Bloomberg Business مطرح شد. این کمپانی توضیح داد که چگونه شرکت‌های مختلف می‌توانند با ارائه دستیاران شخصی هوشمند توسط هوش مصنوعی (برای کمک به تنظیم ترتیب زمانی یا خرید آنلاین) مربیان انسانی برای آنها استخدام کنند تا به بررسی و ارزیابی این دستیاران پیش از ارسال هریک بپردازند.

 جایگاه جهانی ایران در هوش مصنوعی

فرقی نمی‌کند که این مورد سرویس Spotify یا نت‌فلیکس یا هر نسل جدید دیگری از روبات‌های چت مبتنی بر هوش مصنوعی باشد؛ همه این ابزارها برای فراهم کردن داده‌های مختلف به توانایی انسانی وابسته هستند. هنگامی که در حال گوش دادن به موسیقی هستیم، آن را به لیست پخش اضافه می‌کنیم یا با دوستان خود به اشتراک می‌گذاریم، سیگنال‌هایی برای اسپاتیفای ارسال می‌شود تا علاوه بر کشف آهنگ‌‌هایی که ممکن است مورد علاقه‌ ما باشد، بازدید از آنها را نیز پیش‌بینی کند. نگاهی به فناوری هوش مصنوعی و آینده آن صحبت‌های زیادی که در مورد «بینایی کامپیوتر» می‌شود تنها به این دلیل اثربخش بوده که افراد مختلف میلیاردها عکس تگ شده را با کمک ابرداده‌ها تگ می‌کنند تا بتوانند محتوای تصاویر را به شکل بهتری توصیف کنند. قدرت رو به افزایش رایانه‌ها می‌تواند این عکس‌ها را بررسی کرده و الگوها و معناهای مرتبط با آنها را پیدا کند. به‌طور مشابه، گوگل می‌تواند با به‌کارگیری میلیاردها نمونه از صدای اشخاص مختلف، سیستم هوشمندی را طراحی کند که لهجه‌ها و تفاوت‌های ظریف هر یک را تشخیص دهد و بتواند امکانی را برای جست‌وجوی صوتی فراهم آورد. با توجه به معیار سه مرحله‌یی بیان شده توسط Zhou، اکنون به فاز «تشخیص هوشمندانه» رسیده‌ایم. رایانه‌های امروزی با استفاده از یادگیری عمیق می‌توانند، الگوهای مختلف را خیلی سریع و بهتر کشف کنند. با این حال همچنان برخی  شرکت‌ها روی فناوری‌هایی کار می‌کنند که بتوانند معنای مفاهیم را استنباط کنند. Zhou درباره آینده این فناوری این‌گونه نظر می‌دهد: مهم نیست که به گام سوم از مراحل هوش مصنوعی دست پیدا می‌کنیم یا خیر. من هنوز هم از طرفداران بزرگ همزیستی انسان و ماشین هستم و معتقدم که کامپیوترها می‌توانند حداکثر توانایی خود را برای تداوم و دقت بیشتر به‌کار گیرند و در کنار آن نیز انسان از خلاقیت خود استفاده کند. گفتنی است، هوش مصنوعی در ایران نیز تا حدودی رشد کرده است و در دی‌ماه سال 96 ایران در در حوزه هوش مصنوعی در رتبه ۱۶ در سطح جهانی قرار گرفته، ‌رتبه‌یی که به نظر می‌رسد نسبت به دیگر رتبه‌های جهانی ایران مناسب‌تر است و حتی می‌تواند ارتقا نیز پیدا کند.