گروه دانش و فن مرجان محمدی
تلگرام چند صباحی است که در ایران به دستور بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران فیلتر شده است، پیام‌رسانی که تاکنون حاشیه‌های زیادی را به همراه داشته است و روزی نیست که خبری از تلگرام و رفع فیلتر شدن آن به گوش نرسیده است، بطوریکه روز گذشته در جدید‌ترین اظهارنظر عنوان شد که تلگرام تا روز جمعه رفع فیلتر می‌شود، خبری که بلافاصله از سوی معاون دادستان کشور تکذیب شد و دست آخر مشخص شد که این خبر شایعه‌یی بیش نبوده است و برخی از کاربران در فضای مجازی با شایعه کردن این خبر به دنبال بازدید‌کننده و فالور بیشتر هستند. اما در حالی که هنوز تلگرام در صدر اخبار قرار دارد، خبرهایی مبنی بر مذاکره مقامات ایرانی با مسوولان تلگرام به گوش رسید، خبری که وزیر ارتباطات در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران آن را تایید کرد و گفت: مذاکره دولت ایران با تلگرام محرمانه و مخفیانه نبوده است و این مذاکرات با اطلاع دادستان وقت و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه انجام شد.
محمد جواد آذری جهرمی در پاسخ به سوالی درباره مذاکره دولت ایران با تلگرام اظهار کرد: این مذاکره مخفی نبوده است در زمان دولت یازدهم، وزیر وقت مذاکراتی در حیطه رعایت الزامات فرهنگی کشور با تلگرام انجام داد. مذاکرات نه درباره مسائل اقتصادی بوده است و نه مسائل امنیتی. توافقات انجام شده هم بارها اعلام شده است و تلگرام کانال‌های غیر اخلاقی یا مرتبط با تروریسم را بر اساس همین مذاکرات لحاظ کرد.
وی با تکذیب در اختیار قرار دادن پهنای باند ویژه به تلگرام بیان کرد: یکی از مدیران پیام‌رسان‌های داخلی این اظهارنظر غلط که بارها دیگران مطرح کرده بودند را اصلاح کرد، پهنای باند ویژه‌یی به تلگرام داده نشده بود.
آذری جهرمی همچنین تاکید کرد: این مذاکرات با اطلاع دادستان وقت و کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه انجام شد و مساله محرمانه و پوشیده‌یی نبود.
وزیر ارتباطات درباره مطرح شدن موضوع رفع فیلتر توییتر خاطرنشان کرد: بر اساس بررسی‌های ما فیلتر توییتر در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در سال 88 مصوب شده و به وزارت ارتباطات ابلاغ شده است. در سال 96 بازپرس شهرستان مشهد گزارش و دستور قضایی به دادستان تهران ارسال کرده و اعلام می‌کند که در برخی از موارد توییتر در دسترس است و درخواست دارد که توییتر مسدود شود. البته یکی از حوزه‌های صلاحیت بازپرس مشهد، صلاحیت محلی است و اظهارنظر و حکم قضایی او می‌تواند در حوزه شهری مشهد باشد. ما اعتقاد داریم فیلتر توییتر مصوبه کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه است و تقاضا داریم این مسائل در جلسه همین کارگروه مطرح شود. جای طرح دغدغه‌ها در جلسه این کارگروه است.
وی درباره دلایل حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی گفت: ما باید در یک فضای منطقی به پیام‌رسان‌های داخلی نگاه کنیم، پیام‌رسان‌ها زیر ساخت توسعه اقتصاد دیجیتال هستند اما به دلایلی پیام‌رسان‌ها هم نقش پیام‌رسان را داشتند و هم نقش رسانه، که بار سیاسی رسانه به پیام‌رسان‌ها منتقل شد، ما اصرار داریم نقش پیام‌رسان و رسانه باید از هم جدا شود.
آذری جهرمی با اشاره به اینکه پیام‌رسان یک مدل اقتصادی کوتاه‌مدت نداشته و نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، خاطرنشان کرد: این مسائل در شورای عالی فضای مجازی مطرح شده است، حاکمیت مثل سایر حوزه‌ها که از آن حمایت می‌کند، بندهایی در حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی مصوب و ابلاغ کرده است. ممکن است در کشور سلایق مختلف وجود داشته باشد اما آنچه حاکم است قانون است. ما خود را ملزم به حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی می‌دانیم و معتقدیم نباید دید سیاسی به تیم‌های فنی که در حال توسعه پیام‌رسان‌ها هستند داشته باشیم. ما باید از پیام‌رسان‌ها حمایت کرده و نقد منصفانه داشته باشیم. مسائل حوزه رسانه و انتقاد جامعه خبری و فعالان سیاسی در چارچوب دیگری باید حل شود. نه اینکه به آنها فشار سیاسی بیاوریم به اندازه کافی آنها تحت فشارهای فنی هستند.
وی در پایان در پاسخ به این اظهارنظر که این پیام‌رسان‌ها در حال فشار به دولت هستند، گفت: موضع یک مدیر الزاما موضع نیروهای همان پیام‌رسان نیست و آن موضع را به حساب همه نگذاریم. از پیام‌رسان‌های داخلی حمایت کرده و اگر نقدی هم داریم آن را منصفانه مطرح کنیم.
هیچ سرور ایرانی در اختیار تلگرام نیست
همچنین روز گذشته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به انتشار اخباری درباره فیلتر نشدن نسخه‌های فارسی تلگرام، اعلام کرد: تصمیم‌گیر پالایش و فیلتر سایت‌ها و نرم‌افزارها نیست و پیش از این هشدارهای لازم درباره استفاده نکردن از نسخه‌های غیر رسمی تلگرام داده شده بود. این در حالی است که پیام‌رسان تلگرام به دستوربازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران از دهم اردیبهشت ماه امسال فیلتر شد. در روز‌های اخیر برخی رسانه‌ها مطالبی مبنی‌بر چرایی فیلتر نشدن نسخه‌های فارسی تلگرام باوجود مسدود شدن تلگرام پرداخته‌اند.
مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در اطلاعیه‌یی اعلام کرد: این وزارتخانه تاکنون هیچ سروری در اختیار تلگرام یا نسخه‌های غیررسمی آن (فارسی) قرار نداده و هر آنچه امکانات داشته با ابلاغیه مرکز ملی فضای مجازی، در اختیار پیام‌رسان‌های بومی مجاز قرار گرفته است. براساس این اطلاعیه، مرکز ماهر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بهمن ماه پارسال هشدار داد: «از آنجا که تلگرام برنامه‌یی متن باز است و هر روز چندین نسخه غیررسمی از آن ایجاد می‌شود و از طرفی شناسایی و بررسی همه این نسخه‌ها کار مشکلی است، توصیه می‌شود کاربران از نصب هرگونه نسخه غیررسمی و تایید نشده تلگرام خودداری کنند.»
وزارت ارتباطات در این اطلاعیه همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا محدودیت برای نسخه‌های فارسی تلگرام ایجاد نمی‌شود، اعلام کرده: «همان‌گونه که پیشتر اعلام شده بود، بار دیگر تاکید می‌شود این وزارتخانه تصمیم‌گیر پالایش و فیلتر سایت‌ها و نرم‌افزارها نیست.
گفتنی است، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه متشکل از اعضای دولتی و غیردولتی، وظیفه اعمال فیلترینگ را برعهده دارد.
دستور برای رفع اختلالات تا ۲۴ ساعت آینده
از سوی دیگر فیلتر شدن تلگرام باعث شده است تا اینترنت ثابت و همراه با اختلال مواجه شود بطوریکه معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تاکید کرد که اختلالات اینترنت که این روزها شاهدیم به دلیل اعمال فیلترینگ تلگرام است.
فلاح جوشقانی در خصوص اختلالات اینترنت گفت: اختلالات اینترنت که این روزها شاهدیم و البته همواره پیگیری هم کرده‌ایم و بسیاری از آنها نیز رفع شده، به دلیل اعمال فیلترینگ تلگرام است. رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تاکید کرد که هیچ کاهش سرعتی در پهنای باند اینترنت اعمال نشده است.
وی ادامه داد: وزارت ارتباطات اختلالات محتمل ناشی از فیلترینگ را قبلا اعلام کرده و مراجع تصمیم‌گیر با اطلاع از این موضوع تصمیم‌گیری کرده‌اند.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به پیگیری این سازمان افزود: به صورت مرتب و ۲۴ ساعته پیگیر گزارشات مردمی و اصلاح کیفیت و حداقل‌سازی عوارض تحمیلی هستیم. از همین رو روز گذشته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با دستور به اپراتورها و شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت آنها را مکلف کرد تا ظرف ۲۴ ساعت آینده اختلالات اینترنت را برطرف کنند.
در اطلاعیه وزارت ارتباطات آمده است، با توجه به دریافت گزارش‌هایی از اختلال در اینترنت، شب گذشته جلسه‌یی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و اپراتورها و شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت برگزار شد که به دستور محمدجواد آذری جهرمی این سرویس‌دهندگان مکلف به رفع اختلالات اینترنتی ظرف ۲۴ ساعت آینده شدند.
در این جلسه گزارشی از دلایل بروز برخی از اختلالات در اینترنت مطرح و پس از بحث و بررسی درباره این موضوع و ارائه راهکارهای فنی، مقرر شد تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت و اپراتورها حداکثر ظرف ۲۴ساعت آینده براساس راهکارهای مطرح شده نسبت به رفع اختلالات دراینترنت اقدام کنند.
همچنین تمام گزارش‌های مردمی در این خصوص بررسی و در اسرع وقت مشکلات مطروحه رفع شود.
گفتنی است علیرضا رحیمی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی از تذکر کتبی ۵۵ نماینده به وزیر ارتباطات برای کاهش کیفیت و سرعت اینترنت خبر داده بود.
