گروه دانش و فن | مرجان محمدی|
طبق آمار ارائه شده توسط ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ۶۲۵ میلیون دلار تلفن همراه قاچاق در سال ۹۵ وارد کشور شده است. رقمی که تقریبا دو برابر مجموع بودجه اختصاص یافته دولت به دو وزارت ارتباطات و صنعت‌ومعدن است. از سویی آنچه به دفعات و بارها اعلام شده است و فعالان بازار همیشه روی آن صحه گذاشته‌اند قاچاق بودن 90 درصد گوشی‌های بازار است که قرار است این طرح مانع ورودگوشی‌های قاچاق به بازار شود. اما اینکه آیا این طرح می‌تواند موفق باشد یا خیر ؟ همانطور که می‌دانید موضوع ساماندهی بازار گوشی‌های موبایل با اجرایی شدن طرح «رجیستری» سابقه‌یی بیش از ۱۱ ساله در کشور دارد.
این طرح برای نخستین بار در سال ۸۳ مطرح شد و پروسه اجرایی آن دو سال به طول انجامید. تا اینکه در سال ۸۵ عملیاتی شد. اما به دلیل ضعف‌های موجود نتوانست موفقیت‌های لازم را کسب کند، با اجرایی شدن طرح رجیستری در سال ۸۵ آشفتگی در بازار تلفن همراه به اوج خود رسید. ارائه انواع و اقسام قیمت‌ها برای یک نوع کالا مصرف‌کنندگان را گیج کرد و طرحی که قرار بود بازار را سامان ببخشد فایده‌یی جز نابسامانی نداشت.
پس از اجرای ناموفق طرح رجیستری در سال ۹۵ این طرح متوقف شد و با گذشت ۱۰ سال از آن در تابستان ۹۵ زمزمه‌هایی برای اجرای مجدد رجیستری از سوی مسوولان به گوش رسید و دولت با تعریفی جدید در ابعاد مختلف خبر از اجرایی شدن آن داد. طبق تعریف جدید برای طرح رجیستری «ثبت نمایندگی رسمی گوشی‌های موبایل وارداتی» و «ثبت گوشی‌ها در شبکه اپراتورهای موبایل» به موازات یکدیگر، برای ساماندهی بازار تعریف شد.
برای عملیاتی شدن این ۲ طرح، از اول مردادماه ۹۵ وزارتخانه‌های ارتباطات و صنعت همکاری خود را آغاز کردند و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، گمرک، ستاد حمایت از مصرف‌کنندگان و اپراتورهای موبایل نیز به عنوان بازوهای اجرایی انتخاب شدند. مسوولان نیز وعده دادند که این طرح از مهرماه ۹۵ اجرایی می‌شود، وعده‌یی که در مهرماه ۹۵ عملیاتی نشد و حالا با گذشت یک سال از آخرین وعده مسوولان این طرح از ۲۸ مهرماه ۹۶ عملیاتی شده است.
ترفندی برای فروش گوشی‌های قاچاق
بررسی وضعیت بازار گوشی تلفن همراه در نخستین روز اجرای طرح رجیستری نشان می‌دهد که مغازه داران، قیمت گوشی‌های خود را بالا برده‌اند و این در حالی است که با نوسان قیمت ارز و دلارقیمت گوشی تلفن همراه نیز لحظه‌یی تغییر می‌کند. به نظر می‌رسد در روزهای اول این طرح، بازار دچار از آشفتگی در قیمت‌ها شده است و برخی فروشندگان به بهانه رجیستری قیمت‌های مختلف را برای یک کالا اعلام می‌کنند. همچنین برخی فعالان بازار نیز می‌گویند که از چند روز پیش، بعضی از فروشندگان اقدام به باز کردن بسته‌بندی گوشی‌های قاچاق و فعال کردن آنها از طریق قرار دادن سیم‌کارت کرده‌اند. این گوشی‌ها اکنون از حالت آکبند خارج شده‌اند و بنابراین مردم باید پیش از خرید، از پلمپ بودن آنها اطمینان حاصل کنند. رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه با آغاز رجیستری، تمامی گوشی‌های فعال در سامانه ثبت شده و این کار نیز هزینه‌یی برای مردم ندارد، گفت: عوارض گمرکی برای گوشی در حد پنج درصد است و تاثیری در بازار ندارد. ظرف هشت روز آینده نیز برندهایی را که دیگر نمی‌توان از گوشی‌های قاچاقشان استفاده کرد اعلام می‌کنیم.
حسین فلاح جوشقانی درباره آغاز فاز نخست طرح رجیستری توضیح داد: در مرحله اول بحث مانیتورینگ و پایش شبکه را داریم؛ به این معنی که گوشی‌هایی که از قبل در شبکه فعال بوده یا در دست مردم هست و می‌خواهند فعال کنند را شناسایی و در دیتای بانکی خود ثبت می‌کنیم. وی درباره اینکه در حال حاضر مردم برای فعال کردن گوشی‌های خود در شبکه باید چه اقدامی کنند، اظهار کرد: به هیچ عنوان در این مرحله مردم لازم نیست کاری کنند. تنها لازم است از گوشی‌های خود استفاده کنند و اگر گوشی‌ای دارند که بلااستفاده است، در شبکه فعال کنند تا در سامانه ما ثبت شود.
رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه سامانه از روزگذشته به صورت رسمی راه‌اندازی شده است، گفت: به چند دلیل طرح رجیستری را به صورت مرحله‌یی انجام می‌دهیم. یک اینکه اطلاع‌رسانی کافی کرده و مردم کاملا از ابعاد این طرح و روش‌هایش مطلع شوند. دیگر اینکه از سیستم خود مطمئن شویم و اگر احیانا مشکلی دارد، بتوانیم در این مدت برطرف کنیم و اینکه مطمئن باشیم برای مردم مشکلی پیش نمی‌آید و در بازار به اندازه کافی محصول برای عرضه وجود دارد.
غیرفعال شدن گوشی‌های قاچاق ظرف یک هفته
فلاح جوشقانی درباره اجرای رسمی طرح رجیستری نیز توضیح داد: طرح بطور رسمی ازروز جمعه آغاز شده است اما قبل از اینکه دیگر نتوان از گوشی‌های قاچاق استفاده کرد، یک کمیته راهبری داریم و حتما به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنیم که البته زمان دوری نخواهد بود و ظرف هشت روز آینده وارد این مرحله خواهیم شد. به صورت گام‌به‌گام یک سری برندها را اعلام کرده و به تدریج همه گوشی‌ها را وارد این مرحله می‌کنیم.
وی ادامه داد: زمانی که ما برندهای مورد نظر را اعلام کنیم، مردم باید گوشی‌هایی را بخرند که از مبادی رسمی وارد شده باشند. ما نیز سامانه‌هایی را اعلام می‌کنیم تا مردم از طریق آن بتوانند استعلام کنند. البته حتی فارغ از این طرح، لازم است مردم گوشی‌های خود را از نمایندگی‌های معتبر که پشتیبانی فنی دارند و دارای کیفیت هستند، خریداری کنند.
رییس سازمان تنظیم مقررات درباره وضعیت گوشی‌هایی که از خارج از کشور وارد می‌شوند، نیز بیان کرد: برای کسانی که به صورت مسافری گوشی وارد کشور می‌کنند به تدریج سامانه‌های گمرکی آماده می‌شود که آنها را هم مانند سایر گوشی‌هایی که در دست مردم است، ثبت کند. گوشی‌هایی که از خارج از کشور باشند و بخواهند به صورت رومینگ استفاده کنند نیز برای مدت معینی اعلام می‌شود که بتوانند در شبکه ما کار کنند.
گوشی‌های قاچاق خارج از سرویس
فلاح جوشقانی با اشاره به گوشی‌هایی که از قبل به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند، اظهار کرد: تا پیش از تاریخی که ما اعلام کنیم، هر گوشی که در شبکه فعال باشد هیچ مشکلی ندارد و به عنوان گوشی مجاز تلقی می‌شود اما بعد از آن تاریخ، بر اساس مدل‌هایی که ما اعلام می‌کنیم، اگر آن گوشی از مبادی قانونی وارد نشده باشد، در شبکه سرویس نخواهد گرفت.
وی در پاسخ به اینکه اگر گوشی گارانتی خارجی داشته باشد هم قاچاق محسوب می‌شود، گفت: هر گوشی که از مبادی غیررسمی وارد کشور شده باشد، از نظر ما قاچاق محسوب می‌شود. گوشی‌ها حتما باید از طریق نمایندگی‌های معتبری که نماینده رسمی آن سازنده جهانی هستند وارد شوند و گارانتی‌هایی که این نمایندگی‌ها اعلام می‌کنند از نظر ما معتبر است. مباحث مربوط به گارانتی نیز مربوط به وزارت صنعت است که اقداماتی را انجام می‌دهند. رییس سازمان تنظیم مقررات در ادامه با بیان اینکه یکی از اهداف این طرح این است که دیگر گوشی‌های غیررسمی و غیرمجاز در بازار نباشد، افزود: نمایندگی‌ها موظف هستند در قبال گوشی‌ها مسوولیت بپذیرند زیرا ما تضمین بازارشان را می‌کنیم. نفعی که مردم از این طرح می‌برند نیز این است که گوشی باکیفیت و مجاز و از یک نمایندگی معتبر می‌خرند. نمایندگی‌ها در قبال گوشی‌هایی که می‌دهند مسوولیت دارند. بحث دیگر اهتمامی است که برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور صورت می‌گیرد.
قیمت‌ها بالا رفت
فلاح جوشقانی در پاسخ به اینکه واردات قانونی مشمول عوارض و تعرفه گمرک می‌شود و درنتیجه قیمت گوشی بالا می‌رود، گفت: عوارض گمرکی برای گوشی در حد پنج درصد است و تاثیری در بازار ندارد. مالیات بر ارزش افزوده نیز همین الان گرفته می‌شود و ربطی به طرح رجیستری ندارد و الان فروشندگان این مالیات را دریافت می‌کنند.
وی با اشاره به اقداماتی برای رقابتی کردن بازار و کاهش قیمت و افزایش کیفیت بیان کرد: این اتفاق حتما باید بیفتد. ما تمهیدات لازم را با کمک ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت صنعت معدن تجارت و گمرک دیدیم که گوشی در کمترین زمان ممکن از برندهای مختلف و از طریق نمایندگی‌های مختلف وارد بازار شده تا از این طریق شوکی به بازار وارد نشود. وزارت صنعت نیز با وندورهای مختلف صحبت کرده که وارد بازار کشور شوند و در داخل کشور تولید کنند تا محصول با کیفیت وارد بازار شود.
رییس سازمان تنظیم مقررات درباره سوءاستفاده از طرح رجیستری و دریافت هزینه‌های اضافه هشدار داد: طرح ثبت گوشی تلفن همراه یک مقدمه است برای یک طرح بلندمدت که بر اساس آن بتوانیم بازار را تعادل بدهیم تا مردم به گوشی ارزان و باکیفیت برسند. ممکن است عده‌یی به بهانه مختلف بخواهند برای ثبت گوشی‌ها در سامانه رجیستری هزینه‌یی بگیرند. در حالی که این طرح به هیچ عنوان هزینه‌یی برای مردم ندارد. مردم نیز نباید به اطلاعاتی که از کانال‌های مختلف غیررسمی داده می‌شود، اعتماد کنند.
