گروه دانش و فن| مرجان محمدی|
«وزارت ارتباطات 8 هزار کانال تلگرامی را که چندین بار به آنها اعلام شده فیلتر نکرده است و برای سرویس‌های خارجی جاده می‌کشند» اینها سخنان دبیر کارگروه فیلترینگ محتوای مجرمانه است که با واکنش واعظی همراه شد. وزیر ارتباطات با انتقاد از سیاست‌های دبیر کارگروه فیلترینگ محتوای مجرمانه گفت: اظهاراتی که ایشان در خصوص فیلترینگ اعلام می‌کنند نظر شخصی است و مرتب در سخنرانی‌های خود نظرات شخصی در مورد سیاست فیلترینگ اعلام می‌کنند اما یک کشور را نمی‌توان براساس نظر یک فرد اداره کرد. ایشان دبیر یک کارگروه است و این مطالب نظر کارگروه نیست و نظر شخصی ایشان است. ایشان مرتب سخنرانی می‌کنند که تخصص‌شان در این حوزه نیست و نظرشان این است که همه‌چیز بسته شود اما کارگروه در کشور براساس نظر یک شخص اداره نمی‌شود. با گذشت دو روز از این اظهارنظر دادستان کل کشور خطاب به واعظی اعلام کرد: فیلتر سایت‌ها و کانال‌ها از دو طریق دستور قضایی یا تصویب و دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه انجام می‌شود و افراد نمی‌توانند با نظر شخصی خود اقدام به چنین کاری کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین منتظری گفت: آنچه از ناحیه معاون قضایی دادستان کل در امور فضای مجازی در خصوص بستن و فیلتر کردن سایت‌ها، شبکه‌ها یا کانال‌های فضای مجازی اعلام می‌شود یا با دستور قضایی است که از سوی ایشان به وزارت ارتباطات اعلام می‌شود یا با دستور و تصویب کارگروه است که هر دو باید انجام شود. دادستان کل کشور افزود: جلسات کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه هر دو یا سه هفته یک‌بار به صورت حضوری یا حسب مورد و برنامه‌ریزی صورت گرفته به صورت آنلاین برگزار و تصمیمات مربوطه و نظرات همه اعضا در این جلسات اخذ می‌شود.
منتظری تاکید کرد: وزیر محترم ارتباطات اعلام کرده است معاون دادستان کل کشور در امور فضای مجازی نظرات شخصی خود را اعلام می‌کند که قطعا چنین نیست و حتی یک مورد هم نمی‌توانند ارائه دهند که دستور شخصی خرم‌آبادی بوده است.
وی افزود: وزارت ارتباطات وظیفه دارد فضای مجازی را رصد کند و خطراتی را که از این ناحیه متوجه جامعه، جوانان و خانواده‌هاست و دغدغه مقام معظم رهبری هم هست، تبیین و اعلام کند. همچنین در زمینه دستوراتی که از ناحیه دادستانی کل اعلام می‌شود عمل کنند.
دادستان کل کشور گفت: گله ما از وزارت ارتباطات این است که برخی از کانال‌ها و سایت‌هایی را که براساس دستور قضایی یا اعلام و تصویب کارگروه باید بسته و فیلتر شوند، نمی‌بندد و مسدود نمی‌کند.
وی تصریح کرد: مسوولان این وزارتخانه اعلام کرده‌اند که دستورات و منویات مقام معظم رهبری را اجرا می‌کنند، مقام معظم رهبری چند سالی است که نسبت به ایجاد شبکه ملی در کشور تاکید کرده‌اند، البته اقداماتی شده است اما انتظار این است که تلاش‌ها در این زمینه بیشتر شود چون جامعه را نباید در اختیار کانال‌ها و سایت‌هایی قرار دهیم که از سوی دشمنان تغذیه می‌شود و دارای محتوای ضد اخلاقی، ضد دینی و ضد شرافت انسانی است. منتظری اظهار کرد: امیدواریم با هماهنگی، تعامل و دست به دست هم فضای مجازی را به فضایی سالم و پاک تبدیل کنیم.
دادستان کل کشور در پایان گفت: سخن ما با وزارت ارتباطات این است که تسلیم قانون باشد.
از سوی دیگر در حالی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اظهارات دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه درباره هشت هزار کانال تلگرامی مجرمانه را اظهارات شخصی خوانده بود، این مقام مسوول در دادستانی کل کشور به این اظهارات واکنش نشان داده و گفت: هشت هزار کانال مجرمانه که در سامانه هستند، نظر اکثریت اعضایی که باید رای بدهند را دارد. عبدالصمد خرم‌آبادی دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه با اشاره به اعتراضاتی که به دادستانی کل کشور درباره کانال‌های منافی عفت و اخلاق عمومی می‌شود، اظهار کرد: از ما گله داشتند که چرا فضای مجازی تا این اندازه رهاست؟ می‌گویند مگر شما به عنوان دادستان کل کشور ریاست کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه را برعهده ندارید؟ مگر دادستانی کل کشور معاونت امور فضای مجازی را برعهده ندارد؟ در حالی که ما همه تلاش خود را در جهت کنترل فضای مجازی در این حد که بتوانیم با جرایمی که در این فضا ارتکاب پیدا می‌کند، به عمل می‌آوریم، اما شاکله فضای مجازی کشور به نحوی چیده شده که برای من که قاضی دادگستری هستم و باید اعمال قانون کنم، این امکان فراهم نیست.
وی ادامه داد: بطور مثال کانال‌های زیادی در شبکه اجتماعی تلگرام توسط مردم و رصدگران فضای مجازی شناسایی شدند که به امور مجرمانه می‌پردازند و ما اینها را همه‌روزه برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که طبق قانون مسوولیت تامین اینترنت کشور را برعهده دارد ارسال می‌کنیم. وزارت ارتباطات هم به مراجع ذی‌ربط ابلاغ می‌کند اما متاسفانه به لحاظ همان چینش فضای مجازی در کشور که تقریبا بیش از دو سوم آن در اشغال بیگانگان است و کنترل بسیاری از پایگاه‌هایی که مردم کشور ما از آن استفاده می‌کنند در اختیار بیگانگان است، ما کنترلی نداریم.
دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه با اشاره به کانال‌های اعلام‌شده به وزارت ارتباطات برای اعمال فیلترینگ بیان کرد: اعلام کردیم که هشت هزار کانال مجرمانه تاکنون ارسال شده است. البته کانال‌های بیشتری را برای وزارت ارتباطات ارسال کردیم اما هشت هزار کانال هنوز بسته نشده است. در برخی خبرگزاری‌ها عنوان شده بود که تمام این هشت‌هزار کانال علیه امنیت کشور هستند که اشتباه بود. این هشت هزار کانال در زمینه اقدام علیه امنیت کشور، اقدام علیه عفت و اخلاق عمومی و علیه مقدسات در حال فعالیت هستند. معاون دادستان کل کشور در ادامه اظهار کرد: ما لیست این کانال‌ها را برای وزارت ارتباطات ارسال کردیم و آنها به شرکت تلگرام ابلاغ کردند، اما مدیر تلگرام اعتقادی به اینکه این مسائل مجرمانه هستند ندارد، چون آنها تابع قوانین ما نیستند بنابراین اقدامی در این زمینه نمی‌کنند. البته تلگرام بعضی از کانال‌های مجرمانه مستهجن که ما اعلام کردیم را بسته است، اما برای این شرکت مستهجن تعریفی دارد که با تعریف قانون ما بسیار متفاوت است.
تشخیص ۴۰ هزار کانال تلگرامی مجرمانه
وی با تاکید بر وجود 8هزار کانال مجرمانه که با وجود دستور کارگروه همچنان مسدود نشده‌اند، گفت: ما سامانه‌یی داریم که در آن دستورات را به صورت الکترونیکی ابلاغ می‌کنیم. در این سامانه هر روز تعدادی کانال برای مسدود شدن می‌فرستیم. تاکنون نزدیک به ۴۰ هزار کانال تلگرامی را مجرمانه تشخیص دادیم. از بین آنها ۲۰ هزار کانال اسم خود را عوض کردند. از ۲۰ هزار کانال باقی‌مانده تقریبا ۱۲ هزار با تعریفی که تلگرام از محتوای مستهجن دارد فیلتر شده، اما هشت هزار کانال مستهجن، مبتذل، علیه مقدسات و امنیت ملی هنوز در سامانه هستند. همچنین بطور متوسط هفته‌یی ۳۳۰۰ کانال توسط زیرساخت شناسایی شده که برای مسدود شدن به تلگرام می‌فرستد.
خرم‌آبادی با بیان اینکه دستور فیلترینگ از مقامات قضایی سراسر کشور صادر شده، افزود: یکی از مراجعی که می‌تواند دستور فیلتر کانال‌ها و محتوای مجرمانه را بدهد، کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه به ریاست دادستان کل کشور است که جلسات سنتی خود را با حضور وزرا یا معاونان آنها برگزار می‌کند. این کارگروه ۱۲ عضو دارد و ما نرم‌افزاری نوشتیم که اگر مردم موردی را برای فیلتر پیشنهاد کردند، در این سامانه گذاشته شود که برای اعضا فرستاده شده و این پیشنهاد اگر ۲۴ ساعت در سامانه بماند و همه اعضا آن را مشاهده نکنند، با اکثریت چهار نفری برای فیلتر فرستاده می‌شود.
دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در پاسخ به اظهارات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر اعلام نظر شخصی دبیر کارگروه بیان کرد: وزیر گفته‌اند که بنده در این زمینه تخصص ندارم در حالی که دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی دارم و پایان‌نامه خود را در زمینه جرایم آی‌تی نوشتم. اینکه وزیر می‌گوید معیار ما سیاست‌های دولت است، باید گفت اینجا باید قانون اجرا شود. ما هیچ موردی را برای فیلتر نمی‌فرستیم مگر اینکه در این سامانه از ۶۶ مورد مصادیق قانونی آمده باشد.
برقراری ارتباطات مردم در بستر بیگانگان
معاون دادستان کل کشور با بیان اینکه اظهارات وزیر مبنی بر اینکه می‌گوید طرز تفکر ما بر مسدود کردن هر فضایی است، یک تهمت است، افزود: ما می‌گوییم شما متصدی اینترنت و ارتباطات این کشور هستید. چرا اجازه می‌دهید ارتباطات مردم در بستر بیگانگان برقرار شود. این موضوع چند ضرر دارد از جمله اینکه آنها دستورات ما را اجرا نمی‌کنند. زمانی که در فضای مجازی کشور ما جرمی مرتکب شوند، از مجاهدین و معاندین می‌توانند به راحتی فعالیت کنند.
خرم‌آبادی اظهار کرد: به شخصه تاکنون یک سایت و کانال را برای بسته شدن ارسال نکردم. اینکه آقای وزیر گفتند من نظر شخصی خودم را گفتم اشتباه کردند. تمام کانال‌هایی که از طریق سامانه می‌فرستیم برای اعضای کارگروه باز است. تا زمانی که حداکثر اعضا با فیلتر این کانال‌ها موافقت نکنند هرگز برای فیلتر ارسال نمی‌شود. مواردی هم که مقام قضایی دستور می‌دهد در سامانه با شماره نامه و شعبه‌یی که دستور داده، ارسال می‌شود. من قانونا نمی‌توانم درباره فیلتر شدن سایت‌ها نظر شخصی بدهم و 8هزار کانالی که در سامانه هستند نظر اکثریت اعضایی که باید رای بدهند را دارد.
وی در ادامه بیان کرد: از ابتدای انقلاب تاکنون هرچه کتاب علیه نظام و انقلاب اسلامی نوشته شده در یک کانال به صورت آنلاین در اختیار مردم قرار دارد برای اینکه اساس این مملکت را به هم بریزند. ما ممیزی کتاب داریم و اگر بخواهند کتابی را منتشر کنند باید مجوزهای زیادی را بگیرند اما در اینجا همه چی به وفور یافت می‌شود. بیش از ۳۰ درصد از این 8هزار کانال یعنی حدود 2هزار کانال فعالیت مجرمانه علیه امنیت این کشور می‌کنند و اساس این مملکت را به هم ریختند و ما تنها می‌گوییم تلگرام دستورات ما را اجرا نمی‌کند.
فشار به شبکه‌های خارجی باعث اجرای دستورات می‌شود
دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه با بیان اینکه دستور مقامات قضایی باید توسط وزیر اجرا شود، اظهار کرد: وزیر یک شبکه خارجی را به داخل کشور آورده که ۴۰ میلیون آدم در این شبکه فعالیت می‌کنند و آنها دستور را اجرا نمی‌کنند. در حالی که اگر به آنها فشار بیاورند، دستورات را اجرا می‌کنند. اصلا چرا ما باید این امکان را فراهم کنیم که خارجی‌ها به ما خدمات دهند. یکی از لازمه‌های شبکه ملی اطلاعات این است که ارتباطات مردم ما در این بستر انجام شود.
معاون دادستان کل کشور با بیان اینکه بیش از ۸۰درصد پهنای باند اینترنت این کشور در اختیار بیگانگان است و این برای کشور ما قابل قبول نیست، گفت: ما در مسائل هسته‌یی و نانو به جایگاه رفیعی در دنیا رسیدیم و آنها به ما تعظیم کردند اما در حوزه فضای مجازی خار و ذلیل هستیم. مقام معظم رهبری بارها فرمودند که این فضا غیرقابل‌کنترل است. برای من که مجری قانون هستم قابل قبول نیست که هشت هزار دستور در کشور غیرقابل‌اجرا بماند. اگر ما شبکه‌یی را در داخل کشور داشته باشیم، مجرمان به خود اجازه خلاف نمی‌دهند.
دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه با بیان اینکه فیلترینگ در کشور ما معنی ندارد و آقایان اجازه دادند که تمام فیترشکن‌ها در فضای مجازی آزاد باشد، خاطرنشان کرد: قسمت اعظم فضای مجازی کشور غیرقابل‌کنترل است به این علت که شبکه ملی اطلاعات به نحوی که در مقررات ما تعریف شده، تحقق پیدا نکرده است. روی تلگرام و اینستاگرام هیچ کنترلی وجود ندارد. تمام اطلاعات تلگرام مربوط به ایران است. ما می‌گوییم وزیر در کار خود بسیار کوتاهی کرده است. شبکه ملی اطلاعات برای این است که ارتباطات مردم در بستر آن انجام شود.
خرم‌آبادی در پایان سخنانش اظهار کرد: اگر وزیر ارتباطات و معاونانش تلاش کنند تلگرام و اینستاگرام به داخل ایران بیاید، همین شبکه‌هایی که یک میلیون کاربر دارند به ۱۰میلیون خواهند رسید. ما در فضای فیزیکی جلوی واردات بی‌رویه و قاچاق را گرفتیم. تلگرام و اینستاگرام هم قاچاق هستند و تا زمانی‌که جلوی قاچاق گرفته نشود و بطور مجانی در اختیار مردم قرار گیرد، کانال‌ها و شبکه‌های داخلی رشد نخواهند کرد.
مسدود شدن ماهانه 13 هزار کانال تلگرامی
در ادامه و در پاسخ به اظهارات دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، مدیرعامل شرکت زیرساخت با اشاره به آمار 8هزاری مطرح‌شده توسط دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه بیان کرد: این لیست به دست ما نرسیده است. چندین بار دادستان کل کشور در حد ۱۵۰ و ۲۰۰ لیست برای ما فرستاده و ما هم به آن پاسخ دادیم. ممکن است از بین آنها ۲۵ لیست مانده باشد که ما در مذاکراتمان نتوانستیم برای بستن آن اقدامی کنیم و پروتکل‌هایی که بین ما بوده، بسته نشده است.
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت خاطرنشان کرد: هفته‌یی ۳۳۰۰ کانال که مصداق داعش، کودک‌آزاری، خشونت دارد مسدود می‌شود که ماهانه حدود ۱۳ هزار کانال می‌شود. بالغ‌بر دو سال است که ما این کار را بطور متوسط انجام می‌دهیم. روز اول فقط غیراخلاقی بوده، روز دوم به ضد دین و پس از آن به داعش رسیده، سپس به خشونت و کودک‌آزاری رسیده است. مرحله به مرحله پیش رفته و سعی کردیم این کانال‌ها را ببندیم. به ما تفویض شده در مواردی که در مصادیق به فساد آشکار می‌رسد مستقیم عمل کنیم و ما هم عمل می‌کنیم. ما آمار این 8هزار کانال را بررسی کرده و منتشر می‌کنیم.
موضوع کانال‌ها در کارگروه مطرح نشده
جهرمی با بیان اینکه روال سامانه کارگروه فیلترینگ و آنچه درباره آن رای‌گیری می‌شود درباره سایت است و کانال‌های تلگرامی عمدتا در سامانه به صورت آنلاین رای‌گیری نمی‌شوند، گفت: وزارت ارتباطات عضو کارگروه است اما عضو اظهارنظر در سیستم آنلاین نیست و این انتقاد جدی به سیستم نظام آنلاین وارد است. همچنین موضوعی که آقای واعظی اشاره کردند این است که آن کانال‌هایی که ما باید می‌بستیم، بستیم و اگر مواردی هست که باید بیشتر بررسی شود، در جلسه کارگروه مطرح نشده و باید مطرح شود.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: در چارچوب فضای مجازی توهین‌هایی به مقدسات ما، به مقامات ما و علیه امنیت ملی انجام می‌شود که ما آنها را تایید نمی‌کنیم و پیگیری هم می‌کنیم، اما ما نمی‌توانیم برای مردم تعیین تکلیف کنیم که به چه سرویسی بروند. ما باید شرایط را برای آنها فراهم کنیم. مردم این فضا را انتخاب کردند. حالا یا ما باید آنها را برگردانیم یا با نگاه ریشه‌یی آن را حل کنیم.
